Εγκρίθηκε ο νέος νόμος για την ελευθερία του Τύπου και την προστασία των δημοσιογράφων

Την Τετάρτη το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έδωσε το τελικό πράσινο φως στον νέο κανονισμό της ΕΕ για την προστασία δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης από πολιτικές και οικονομικές παρεμβάσεις. Ο νέος κανονισμός, που εγκρίθηκε με 464 ψήφους υπέρ, 92 κατά και 65 αποχές, ορίζει ότι τα κράτη μέλη υποχρεούνται να προστατεύουν την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης και ότι θα απαγορεύονται όλες οι μορφές παρεμβάσεων σε συντακτικής φύσης αποφάσεις.

Προστασία του έργου των δημοσιογράφων

Οι νέοι κανόνες απαγορεύουν στις αρχές να πιέζουν δημοσιογράφους και συντάκτες να αποκαλύπτουν τις πηγές τους, όπως για παράδειγμα με την προσωπική τους κράτηση, με την επιβολή κυρώσεων, με έρευνες στα γραφεία τους ή με την εγκατάσταση παρεμβατικού λογισμικού παρακολούθησης στις ηλεκτρονικές συσκευές τους.

Το Κοινοβούλιο εξασφάλισε σημαντικές εγγυήσεις όσον αφορά τη χρήση λογισμικού κατασκοπείας, η οποία στο εξής θα επιτρέπεται μόνο κατά περίπτωση και μόνο εφόσον υπάρχει άδεια από δικαστική αρχή η οποία ερευνά σοβαρά εγκλήματα που τιμωρούνται με φυλάκιση.

Ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις, οι παρακολουθούμενοι θα πρέπει να ενημερώνονται σχετικά με τη συνεχιζόμενη παρακολούθησή τους και θα μπορούν να προσφεύγουν στα δικαστήρια εναντίον της.

Συντακτική ανεξαρτησία των δημόσιων μέσων ενημέρωσης

Για να μη χρησιμοποιούνται τα δημόσια μέσα ενημέρωσης για πολιτικούς σκοπούς, οι πρόεδροι και τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων τους θα πρέπει να επιλέγονται με διαφανείς και αμερόληπτες διαδικασίες και για επαρκώς μεγάλες θητείες. Δεν θα επιτρέπεται η απόλυσή τους πριν από τη λήξη της σύμβασής τους, εκτός αν δεν πληρούν πλέον τα επαγγελματικά κριτήρια.

Τα δημόσια μέσα ενημέρωσης πρέπει να χρηματοδοτούνται με διαφανή και αντικειμενικό τρόπο και η χρηματοδότησή τους θα πρέπει να είναι βιώσιμη και προβλέψιμη.

Διαφάνεια όσον αφορά το ιδιοκτησιακό καθεστώς των ΜΜΕ

Για να μπορεί το κοινό να γνωρίζει ποιος ελέγχει τα μέσα ενημέρωσης και ποια συμφέροντα μπορούν να επηρεάζουν τα ρεπορτάζ τους, όλα τα μέσα που καλύπτουν θέματα της ειδησεογραφίας και της επικαιρότητας θα πρέπει να δημοσιεύουν πληροφορίες σχετικά με τους ιδιοκτήτες τους σε μια εθνική βάση δεδομένων, ακόμη και αν ανήκουν άμεσα ή έμμεσα στο κράτος.

Ο κανόνας αυτός ισχύει για όλα τα μέσα, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους.

Δίκαιη κατανομή της κρατικής διαφήμισης

Στο εξής, όλα τα ΜΜΕ θα πρέπει να δημοσιοποιούν τα έσοδά τους από κρατική διαφήμιση και κρατική χρηματοδότηση, συμπεριλαμβανομένων των χρημάτων που προέρχονται από χώρες εκτός ΕΕ. Κάθε δημόσια χρηματοδότηση σε μέσα ενημέρωσης ή διαδικτυακές πλατφόρμες θα πρέπει να δίνεται με βάση δημόσια, αναλογικά και αμερόληπτα κριτήρια. Επίσης, θα πρέπει να δημοσιεύονται αναλυτικές πληροφορίες σχετικά με το πού κατευθύνεται η κρατική διαφήμιση κάθε χώρας της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του συνολικού ετήσιου ποσού και του ποσού που δίνεται σε κάθε μέσο ενημέρωσης.

Προστασία της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης στην ΕΕ από τις μεγάλες πλατφόρμες

Οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν ότι θα συμπεριληφθεί ένας μηχανισμός που θα αποτρέπει τις πολύ μεγάλες διαδικτυακές πλατφόρμες, όπως το Facebook, το X (πρώην Twitter) και το Instagram, από το να περιορίζουν ή να διαγράφουν αυθαίρετα περιεχόμενο που προέρχεται από ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Σε πρώτο στάδιο, οι πλατφόρμες θα πρέπει να διακρίνουν ποια μέσα ενημέρωσης είναι ανεξάρτητα και ποια όχι. Κάθε φορά που μια πλατφόρμα προτίθεται να διαγράψει ή να περιορίσει το περιεχόμενό ενός μέσου ενημέρωσης, το μέσο θα πρέπει να ειδοποιείται σχετικά και να έχει τη δυνατότητα να απαντήσει εντός 24 ωρών. Μόνο αφού απαντήσει, ή αν δεν απαντήσει μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα, η πλατφόρμα θα μπορεί να διαγράψει ή να περιορίσει το εν λόγω περιεχόμενο, εφόσον αυτό εξακολουθεί να μην πληροί τις προϋποθέσεις της. Τα μέσα ενημέρωσης θα μπορούν να προσφεύγουν σε όργανο εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών και να ζητούν γνωμοδότηση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Υπηρεσιών Μέσων Ενημέρωσης. Πρόκειται για έναν νέο φορέα που ιδρύεται με τον κανονισμό για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και στον οποίο θα συμμετέχουν οι ρυθμιστικές αρχές των κρατών μελών.

Δηλώσεις

«Η σημασία της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης για μια λειτουργική δημοκρατία δεν μπορεί να τονιστεί αρκετά», δήλωσε η εισηγήτρια της Επιτροπής Πολιτισμού και Παιδείας SabineVerheyen (ΕΛΚ, Γερμανία). «Η ελευθερία του Τύπου απειλείται παγκοσμίως, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης: η δολοφονία στη Μάλτα, οι απειλές για την ελευθερία του Τύπου στην Ουγγαρία και πολλά άλλα παραδείγματα το καταδεικνύουν σαφώς. Η ευρωπαϊκή νομοθετική πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης είναι η απάντησή μας σε αυτή την απειλή και αποτελεί ορόσημο στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Λαμβάνει υπόψη και προστατεύει τον διπλό ρόλο των μέσων ενημέρωσης ως επιχειρήσεων και ως θεματοφυλάκων της δημοκρατίας», κατέληξε.

Η εισηγήτρια της Επιτροπής Πολιτικών Ελευθεριών RamonaStrugariu (Renew, Ρουμανία) δήλωσε: «Οι δημοσιογράφοι έχουν πλέον έναν σύμμαχο, ένα σύνολο εργαλείων που τους προστατεύει, ενισχύει την ανεξαρτησία τους και τους βοηθά να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις, τις παρεμβολές και την πίεση που συχνά αντιμετωπίζουν στη δουλειά τους. Ο κανονισμός αυτός αποτελεί απάντηση στους Orbán, Fico, Janša, Putin και όσους θέλουν να μετατρέψουν τα μέσα ενημέρωσης σε δικά τους εργαλεία προπαγάνδας ή να διαδώσουν ψευδείς ειδήσεις και να αποσταθεροποιήσουν τις δημοκρατίες μας. Κανένας δημοσιογράφος δεν πρέπει να φοβάται ποτέ οποιαδήποτε πίεση όταν κάνει τη δουλειά του και ενημερώνει τους πολίτες.»

Σχετικές πληροφορίες

Εγκρίνοντας την παρούσα έκθεση, το Κοινοβούλιο ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των πολιτών για την ΕΕ, όπως αυτές εκφράστηκαν στην τελική έκθεση της Διάσκεψης για το Μέλλον της Ευρώπης: – θεσπίζοντας νομοθεσία για την αντιμετώπιση των απειλών κατά της ανεξαρτησίας των μέσων ενημέρωσης και επιβάλλοντας τους κανόνες ανταγωνισμού της ΕΕ στον τομέα των ΜΜΕ, προκειμένου να αποφευχθούν τα μεγάλα μονοπώλια, καθώς και να διασφαλιστεί η πολυφωνία και η ανεξαρτησία τους από αδικαιολόγητες πολιτικές, εταιρικές ή/και εξωτερικές παρεμβάσεις (προτάσεις 27 παράγραφοι 1 και 2) -καταπολεμώντας την παραπληροφόρηση μέσω της νομοθεσίας και των κατευθυντήριων γραμμών για τις διαδικτυακές πλατφόρμες και τις εταιρείες μέσων κοινωνικής δικτύωσης (33 παράγραφος 5)- υπερασπίζοντας και στηρίζοντας τα ελεύθερα, πλουραλιστικά και ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης και διασφαλίζοντας την προστασία των δημοσιογράφων (37(4)).