Απόφαση - φρένο στην άναρχη αδειοδότηση αιολικών πάρκων σε περιοχές Natura

Με απόφαση του Ε΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (1533/2025), η οποία εκδόθηκε μετά την αποστολή προδικαστικού ερωτήματος στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης και την από 12/9/2024 απόφασή του, κρίθηκε ότι η οδηγία «περί της διατηρήσεως των αγρίων πτηνών» (2009/147/ΕΚ) έχει μεταφερθεί πλημμελώς στην ελληνική νομοθεσία.

Η οδηγία αυτή επιβάλλει στα κράτη-μέλη την υποχρέωση να καθορίζουν, μεμονωμένα για κάθε Ζώνη Ειδικής Προστασίας άγριων πτηνών (ΖΕΠ), στόχους και μέτρα διατήρησης που να αφορούν όλα ανεξαιρέτως τα προστατευόμενα είδη άγριας ορνιθοπανίδας, καθώς και τον οικότοπό τους.

Ωστόσο, σύμφωνα με τις ρυθμίσεις Κοινής Υπουργικής Απόφασης (ΚΥΑ) που εκδόθηκε το 2012, λήφθηκαν μέτρα διατήρησης μόνο για τα είδη χαρακτηρισμού μιας ΖΕΠ (δηλαδή μόνο για τα είδη της ορνιθοπανίδας για τα οποία έλαβε χώρα ο χαρακτηρισμός μιας περιοχής ως ΖΕΠ), χωρίς να προστατεύεται, και μάλιστα για κάθε ΖΕΠ ξεχωριστά, το σύνολο των ειδών που αναφέρονται στο Παράρτημα Ι της οδηγίας και τα αποδημητικά πουλιά με τακτική παρουσία εντός εκάστης ΖΕΠ, όπως απαιτεί η οδηγία.

Βάσει της διαπίστωσης, η συγκεκριμένη ΚΥΑ διατηρείται, όμως ακυρώνεται η παράλειψη των συναρμόδιων υπουργών να θεσπίσουν μέτρα διατήρησης που να αφορούν, όχι μόνο τα είδη χαρακτηρισμού, αλλά όλα τα προστατευόμενα είδη της άγριας ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων/ενδιαιτημάτων της, σε συνάρτηση με τους στόχους προστασίας που έχουν τεθεί για κάθε ΖΕΠ ξεχωριστά. Ετσι, η υπόθεση αναπέμπεται κατά το μέρος αυτό στους συναρμόδιους υπουργούς, ώστε να καθορίσουν τις σχετικές προτεραιότητες ως προς την προστασία των άγριων πτηνών.

Νομολογία

Κατά τα λοιπά, επιβεβαιώθηκε η πάγια νομολογία ότι επιτρέπεται υπό αυστηρές προϋποθέσεις η εγκατάσταση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας εντός ΖΕΠ, ενώ τα μέτρα για την προστασία της άγριας ορνιθοπανίδας (π.χ. χρήση αυτοματοποιημένων συστημάτων παύσης των ανεμογεννητριών και ενεργοποίησης μέσων αποτροπής συγκρούσεων των πτηνών, απαίτηση εξειδικευμένων ορνιθολογικών στοιχείων στις μελέτες Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης κ.α.) κρίθηκαν εύλογα και όχι προδήλως απρόσφορα για τη διατήρηση της ορνιθοπανίδας και σύμφωνα με τις διατάξεις του δικαίου της Ενωσης.

Με την απόφαση του ΣτΕ ολοκληρώνεται μια μαραθώνια δικαστική υπόθεση, για την ΚΥΑ που εκδόθηκε το 2012 και προέβλεπε ότι κατά την εκπόνηση Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΜΠΕ) και Ειδικών Οικολογικών Αξιολογήσεων (ΕΟΑ) των αιολικών σταθμών απαιτείται να εξετάζονται μόνο οι επιπτώσεις στα λεγόμενα «είδη χαρακτηρισμού», εξαιρώντας αυθαίρετα με αυτόν τον τρόπο μεγάλο αριθμό άλλων ειδών πτηνών στα οποία οι ανεμογεννήτριες έχουν καταστροφικές επιπτώσεις.

Εξαιτίας αυτής της ΚΥΑ στάθηκε δυνατό να κατασκευαστούν αιολικοί σταθμοί ακόμα και σε εμβληματικές περιοχές Natura για την προστασία της άγριας ορνιθοπανίδας, όπως η Μέσα Μάνη, το όρος Οχη της Εύβοιας κ.ά. – με τη βούλα ακόμα και του ΣτΕ. Το περιβαλλοντικό κίνημα τότε είχε δείξει γρήγορα αντανακλαστικά και είχε προσβάλει την ΚΥΑ στο ΣτΕ με δύο προσφυγές, μία της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας και μία του Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων Αιγαίου και άλλων φορέων και πολιτών. Ωστόσο, το ΣτΕ κωλυσιεργούσε για χρόνια να εκδικάσει την υπόθεση με αλλεπάλληλες αναβολές, μέχρι που τελικά την παρέπεμψε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, το οποίο στις 12/9/2024 (έπειτα από 12 ολόκληρα χρόνια) αποδέχτηκε τα περισσότερα επιχειρήματα των προσφευγόντων κατά της ελληνικής διοίκησης.

Επιπτώσεις

Κατόπιν αυτής της απόφασης, όλες οι ΜΠΕ αιολικών σταθμών που θα εκπονούνται, καθώς και οι ΕΟΑ, θα πρέπει να αποδεικνύουν ότι δεν προκύπτουν σοβαρές επιπτώσεις σε όλα τα προστατευόμενα είδη του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας. Οσον αφορά τα υφιστάμενα έργα, θα πρέπει να συμμορφωθούν με το νέο νομικό πλαίσιο, που σημαίνει ότι εάν διαπιστωθεί ότι επηρεάζεται αρνητικά κάποιο είδος προστατευόμενου άγριου πτηνού για το οποίο δεν εξετάστηκαν οι επιπτώσεις κατά την περιβαλλοντική του αδειοδότηση, θα πρέπει να ληφθούν πρόσθετα μέτρα ή ακόμα και να εκπονηθεί νέα ΜΠΕ/ΕΟΑ.

Οπως επισημαίνει η Κίνηση για την Προστασία των Νησίδων, «επαφίεται πλέον στη διοίκηση, δηλαδή το ΥΠΕΝ, να προχωρήσει στα απαραίτητα μέτρα για την τροποποίηση της ΚΥΑ του 2012 ώστε να συμμορφώνεται με την απόφαση του ΣτΕ. Τότε θα λάβουν εφαρμογή όλα τα παραπάνω. Φυσικά μέχρι να ανταποκριθεί το ΥΠΕΝ όπως οφείλει, μπορεί να περάσει ακόμα ένα... σεβαστό χρονικό διάστημα».

Εξάλλου, η Κίνηση τονίζει ότι «Η απόφαση αυτή του ΣτΕ είναι ήδη εφαρμοστέα, δηλαδή νομικά αξιοποιήσιμη σε όλες τις υποθέσεις που αφορούν περιπτώσεις αιολικών έργων και βάζει ένα ισχυρό φρένο στην άναρχη αδειοδότηση αιολικών πάρκων σε περιοχές Natura, ενισχύοντας τα νομικά εργαλεία των τοπικών κοινωνιών και περιβαλλοντικών οργανώσεων που μάχονται για να αποτρέψουν καταστροφικές παρεμβάσεις».

πηγή: από την έντυπη έκδοση της "Εφημερίδας των Συντακτών" - efsyn.gr - Τάσος Σαραντής