Δάσκαλε ποιος είσαι;

Δεν γίνεται κανείς δάσκαλος απομνημονεύοντας θεωρίες περί διδασκαλίας. Όπως δεν γίνεται κανείς χειρουργός αποστηθίζοντας θεωρίες περί χειρουργικής. Ο χειρουργός γίνεται στο νοσοκομείο με τη χειρουργική πρακτική και ο δάσκαλος στο σχολείο με τη διδακτική πρακτική. Οι μεθοδολογικές και διδακτικολογικές και παιδολογικές θεωρίες στρέφονται γύρω από την διδασκαλία. Δάσκαλο σε κάνει η διδακτική πράξη. Φτάνει να τη θελήσεις και να της δοθείς ψυχή και σώματι. Αν δεν της παραδοθείς άνευ όρων δάσκαλος δεν γίνεσαι και ας διδάσκεις εκατό χρόνια. Χ. Τσολάκης.

Λένε ότι η επιλογή επαγγέλματος είναι δύσκολη υπόθεση και η άσκηση του έργου που έχεις επιλέξει απαιτεί υψηλό βαθμό συνειδητότητας. Ως νέος δυσχεραίνεις να επιλέξεις λαμβάνοντας υπόψη σου λαθεμένα κριτήρια και αγνοώντας ότι μια λαθεμένη επιλογή δύναται να σε συνοδεύει ίσως σχεδόν σε όλη σου τη ζωή. Και αν εν τέλει επιλέξεις να γίνεις δάσκαλος, η επιστημονική σου κατάρτιση και η άρτια γνώση του αντικειμένου είναι αρκετή όταν καλείσαι να ασκήσεις όχι πια επάγγελμα αλλά λειτούργημα;

Πιστεύω πως η διδασκαλία δεν είναι επάγγελμα αλλά λειτούργημα και η γνωστική επάρκεια, η λεπτή εξειδίκευση περί του αντικειμένου της διδασκαλίας δεν είναι επαρκής μόνο και αναγκαία αιτία της εκπαιδευτικής δράσης. Χωρίς να ακυρώνω το γνωστικό οπλισμό του δασκάλου – ως φορέα γνώσης και την εξοικείωση του με τα σύγχρονα τεχνολογικά μέσα – απαραίτητες προϋποθέσεις στην εποχή της αλματώδους τεχνολογικής ανάπτυξης και του ανταγωνιστικού οικονομικού περιβάλλοντος που διαβιούμε, ο δάσκαλος πρέπει να διακατέχεται από την αγωνία της διδασκαλίας όπως ο καλλιτέχνης από την αγωνία της καλλιτεχνικής δημιουργίας.

Η διδασκαλία είναι σφοδρός «έρως» είναι δύναμη που εκπορεύεται από τα βάθη της ψυχής του δασκάλου και διαπέμπεται στην ψυχή των μαθητών του. Το δασκαλοκεντρικό μοντέλο του παρελθόντος που εστίαζε στην καθ’ έδραν αυθεντία και σε έναν ατέρμονο μονόλογο του εκπαιδευτικού διαχέοντας φόβο – τρόμο στους εκπαιδευόμενους είναι απαρχαιωμένο και άκρως αντιπαιδαγωγικό. Σε ένα κλίμα ελευθερίας - βεβαίως ελεγχόμενης και συνειδητής δημοκρατίας – ο δάσκαλος είναι ο ταγός της παιδείας πνευματικής και ηθικής – κοσμημένος από αρετές, ιδανικά – προκειμένου να καθοδηγήσει του μαθητές του στο δρόμο της γνώσης, αρετής και σοφίας.

Η αγάπη για τα παιδιά, η αγωνία του να εκδιπλώσει τις κρύφιες δεξιότητες – ικανότητες των μαθητών, το συναισθηματικό πλησίασμα, η υπομονή του και η επιμονή του, καθ’ όλη την διάρκεια της μαθησιακής διαδικασίας, πρέπει να είναι οι στόχοι του και όχι μόνο. Η εμπειρία μου ως δάσκαλος παρά τα έτη διδασκαλίας μου έχε υποδείξει πως κριτές του εκπαιδευτικού έργου είναι μόνο οι εκπαιδευόμενοι και η επιτυχία αυτού του έργου είναι τα αποτελέσματα που επιφέρει η εκπαιδευτική πράξη τα οποία είναι καρποί συλλογικότητας.

Ιδανικός δάσκαλος είναι αυτός που έχει σφαιρική παιδεία, αποφεύγει την μονομέρεια και διαθέτει υψηλό βαθμό ανεκτικότητας στις νέες αντιλήψεις και ιδέες, φορέας των οποίων είναι οι νέοι μας. Μέσα σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον που με περίσσεια ψυχική και πνευματική δύναμη, καλείται ο δάσκαλος να διαπεραιώσει το έργο του με υψηλό δείκτη ενσυνειδησίας, εντιμότητας και ειλικρίνειας – αρετές που αντιλαμβάνονται οι μαθητές του - αποτελώντας ο ίδιος ζωντανό πρότυπο ηθικής και παιδείας.

Εν κατακλείδι η σχέση δασκάλου – μαθητή είναι δυναμική, ένας αέναος αγώνας που θεμελιώνεται πάνω σε τρόπους σκέψης, κρίσης και πράξης. Γιατί αν η σχέση τούτη δεν ήταν ζωντανή και διαρκής, ποιος ο ρόλος ύπαρξης του δασκάλου εφ’ όσον ευκόλως θα μπορούσε να αντικατασταθεί από εξειδικευμένα γνωστικά εγχειρίδια ή από ηλεκτρονικούς υπολογιστές; Τη δια ζώσης μάθηση δεν μπορεί να την αντικαταστήσει ουδείς γιατί η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να σκέφτεται δεν ξέρει όμως να νιώθει.

Ο πραγματικά σοφός δάσκαλος δεν είναι αυτός που σε σπρώχνει μέσα στον οίκο της σοφίας αλλά αυτός που σε οδηγεί μέσα στο κατώφλι του μυαλού σου. Χαλίλ Γκιμπράν