Εκεί όπου τα σκουπίδια μετατρέπονται σε «χρυσό»

Το παράδειγμα της Κοπεγχάγης: ανακύκλωση, επανάχρηση και ενέργεια από απορρίμματα

Την ώρα που στην Ελλάδα ακόμη δυσκολευόμαστε να οργανώσουμε ουσιαστικά «πράσινα σημεία» –χώρους δηλαδή όπου οι πολίτες μπορούν να διαχωρίζουν υλικά για ανακύκλωση– η Κοπεγχάγη έχει προχωρήσει σε ένα εντελώς διαφορετικό επίπεδο. Εκεί, η διαχείριση των απορριμμάτων δεν περιορίζεται στη συλλογή, αλλά μετατρέπεται σε ολοκληρωμένη πολιτική επανάχρησης, ανακύκλωσης και ενεργειακής αξιοποίησης.

Κέντρα επανάχρησης για όλους

Ο δήμος της Κοπεγχάγης λειτουργεί δεκάδες κέντρα όπου οι κάτοικοι μπορούν να φέρουν –ή να πάρουν δωρεάν– οτιδήποτε μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί: από πόρτες και σανίδες μέχρι έπιπλα, βιβλία και ρούχα. Τα κέντρα αυτά θυμίζουν περισσότερο χώρους δημιουργίας παρά χωματερές. Παράλληλα, διοργανώνονται σεμινάρια ξυλουργικής, ραπτικής και επισκευής επίπλων, ώστε οι πολίτες να μαθαίνουν να επιδιορθώνουν όσα θα πετούσαν.

Το μεγαλύτερο από αυτά τα κέντρα, το Sydhavn Genbrugscenter, λειτουργεί από το 2019 και αποτελεί πρότυπο εγκατάσταση. «Τα περισσότερα αντικείμενα φεύγουν μέσα σε μία μέρα», εξηγεί ο υπεύθυνός του, Σόρεν Λόκε. «Ο στόχος μας είναι η επανάχρηση 10.000 τόνων υλικών ετησίως». Τα αντικείμενα φτάνουν είτε από τους ίδιους τους πολίτες είτε μέσω δημοτικών φορτηγών που συλλέγουν ογκώδη από τις γειτονιές.

Από το Green Friday στην κοινωνική επιχειρηματικότητα

Μια καινοτομία του κέντρου είναι ότι επιτρέπεται η πώληση των αντικειμένων που προσφέρονται, κάτι που βοηθάει οικονομικά μετανάστες ή μικρά καταστήματα μεταχειρισμένων ειδών. Παράλληλα, οργανώνονται δράσεις ευαισθητοποίησης όπως το «Green Friday», που προτρέπει τους πολίτες να επιλέγουν την επανάχρηση αντί για την υπερκατανάλωση.

Το κέντρο απασχολεί 25 εργαζομένους και χρηματοδοτείται μέσω ενός ειδικού τέλους απορριμμάτων (περίπου 400 ευρώ ετησίως ανά νοικοκυριό). Διαθέτει επίσης εργαστήρια ξυλουργικής και ραπτικής σε συνεργασία με σχολές design. Από αυτά έχουν προκύψει ομάδες πολιτών που μεταποιούν ρούχα ή δημιουργούν νέα προϊόντα από παλιά υλικά, συμβάλλοντας έτσι και στην τοπική επιχειρηματικότητα.

Καύση απορριμμάτων με όφελος για την πόλη

Παράλληλα, στην Κοπεγχάγη λειτουργεί το Copenhill, ένα εμβληματικό εργοστάσιο καύσης απορριμμάτων που έχει μετατραπεί σε σύμβολο της πράσινης μετάβασης. Το κτίριο, ύψους 85 μέτρων, σχεδιασμένο από το γραφείο BIG, διαθέτει στην οροφή του… πίστα σκι! Ανήκει σε πέντε δήμους και επεξεργάζεται ετησίως πάνω από 600.000 τόνους σκουπιδιών, παράγοντας ενέργεια για 99.000 νοικοκυριά και θερμότητα για 92.000 διαμερίσματα.

Σε αντίθεση με ό,τι σχεδιάζεται στην Ελλάδα, η μονάδα δεν είναι ιδιωτική, αλλά διαδημοτική. Η αρχική επένδυση ξεπέρασε τα 550 εκατ. ευρώ και χρηματοδοτήθηκε από τους ίδιους τους δήμους. Η λειτουργία της βασίζεται σε αυστηρά περιβαλλοντικά πρότυπα: οι εκπομπές καθαρίζονται με ηλεκτροστατικά φίλτρα και «πλύση» καπνού, ενώ το νερό επαναχρησιμοποιείται.

Ενέργεια, καθαρό περιβάλλον και εμπιστοσύνη

Όπως επισημαίνει ο Νιλς Θορ Ρόστεντ, διευθυντής επικοινωνίας του φορέα Amager Resource Center (ARC), τα έσοδα της μονάδας προέρχονται κυρίως από την πώληση ηλεκτρικής ενέργειας. Οι δήμοι πληρώνουν 81 ευρώ ανά τόνο απορριμμάτων, χωρίς να δεσμεύονται για ελάχιστες ποσότητες. Εάν υπάρχει περίσσευμα δυναμικότητας, η μονάδα αναζητεί απορρίμματα από άλλες περιοχές, καθώς το κόστος αποτέφρωσης παραμένει μικρότερο από το τέλος ταφής.

Παρότι κάθε τόνος σκουπιδιών που καίγεται παράγει περίπου έναν τόνο CO₂, το 60% θεωρείται βιογενές, άρα δεν υπολογίζεται στις συνολικές εκπομπές. Σύμφωνα με τον Ρόστεντ, η καύση αποτελεί την πιο ρεαλιστική λύση για το υπόλειμμα της ανακύκλωσης, καθώς μειώνει την ανάγκη για ταφή και παράλληλα παρέχει ενέργεια που αντικαθιστά τα ορυκτά καύσιμα.

Ένα μάθημα για την Ελλάδα

Η εμπειρία της Κοπεγχάγης δείχνει ότι η επιτυχία στη διαχείριση απορριμμάτων δεν εξαρτάται μόνο από την τεχνολογία, αλλά κυρίως από τη διαφάνεια, τη συνεργασία των δήμων και τη συμμετοχή των πολιτών. Εκεί όπου τα σκουπίδια αντιμετωπίζονται ως πόρος και όχι ως βάρος, η κοινωνία κερδίζει πολλαπλά: καθαρότερες πόλεις, νέα επαγγέλματα και ένα αίσθημα κοινής ευθύνης.

Πληροφορίες απο Καθημερινή