Για την Κάλλας, σαράντα χρόνια μετά

Στα εκατό χρόνια από τη γέννηση της Ελληνίδας ντίβας της όπερας Μαρίας Κάλλας (1923-1977) ήταν αφιερωμένο το δίδυμο ρεσιτάλ που έδωσαν ο Ρομπέρτο Αλάνια και η Αλεξάνδρα Κούρζακ στην Αθήνα συνοδευόμενοι από τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων υπό τον αρχιμουσικό Νάιντεν Τοντόροφ (17/6/2023). Η εκδήλωση φιλοξενήθηκε στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών υπό την αιγίδα του Ελληνικού Συλλόγου «Μαρία Κάλλας» (ιδρ. 2012) και τα έσοδά του θα διατεθούν στο υπό προετοιμασία Μουσείο «Μαρία Κάλλας» για τον εμπλουτισμό των συλλογών του. Πρόκειται για θεματικό μουσείο, το πρώτο του είδους του, που θα στεγαστεί σε τετραώροφο κτίριο του Mεσοπολέμου επί της οδού Μητροπόλεως 44, ιδιοκτησίας του Δήμου Αθηναίων και εμβαδού 1.070 τ.μ. Σύμφωνα με την πρόεδρο του συλλόγου, Λιάνα Σκουρλή, και τον δήμαρχο Αθηναίων Κώστα Μπακογιάννη, το νέο αθηναϊκό μουσείο θα ανοίξει τις πύλες του τον προσεχή Σεπτέμβριο.

Ο διάσημος 60χρονος Ιταλογάλλος τενόρος και η 45χρονη Πολωνή υψίφωνος, σύζυγοι και σύντροφοι στη σκηνή εδώ και αρκετά χρόνια, τραγούδησαν μια επιλογή από άριες και ντουέτα ιταλικού ρεπερτορίου από όπερες στις οποίες η Κάλλας άφησε ανεξίτηλο το αποτύπωμα της ερμηνείας της ζωντανά ή/και δισκογραφικά. Εναλλασσόμενοι, οι δύο απέδωσαν αποσπάσματα και ντουέτα από τη «Μαντάμα Μπατερφλάι» και την «Τόσκα» του Πουτσίνι, τον ροσίνειο «Κουρέα της Σεβίλης», τον «Αντρέα Σενιέ» του Τζορντάνο, τον «Μάκμπεθ» του Βέρντι και την «Καβαλερία ρουστικάνα» του Μασκάνι. Ενδιάμεσα ο Τοντόροφ διηύθυνε ενόργανα αποσπάσματα από την όπερα/μπαλέτο «Το βίλι» και τη «Μανόν Λεσκό» του Πουτσίνι, καθώς επίσης τις εισαγωγές από τον ροσίνειο «Κουρέα της Σεβίλης» και τον «Ναμπούκο» του Βέρντι. Με δεδομένο ότι σε τέτοια ρεσιτάλ τα ενόργανα αποσπάσματα λειτουργούν απλώς ως... γεμίσματα, εδώ, ομολογουμένως, βρεθήκαμε μπροστά στη μεγάλη έκπληξη! Η υψηλή, καλλιεργημένη μουσικότητα του 49χρονου Βούλγαρου αρχιμουσικού μεταμόρφωσε απρόσμενα τις χιλιοπαιγμένες αυτές σελίδες εμφυσώντας τους ανανεωτική φρεσκάδα, ζωντάνια και λαμπρότητα συνδυασμένες με ευγένεια!

Αυτή, ωστόσο, δεν ήταν η μόνη έκπληξη! Περιέργως (το θέμα σηκώνει βαθύτερη συζήτηση, αλλά θα ήταν άνευ αποτελέσματος) και παρ’ ότι, ολοφάνερα, ούτε ο θαυμαστά αξιόμαχος Αλάνια ούτε η ακμαία Κούρζακ το χρειάζονταν, το απολαυστικό αυτό ρεσιτάλ δόθηκε με ηχητική υποστήριξη που, συχνά, έτεινε να ανεβάζει τα ντεσιμπέλ σε επίπεδο... ροκ συναυλίας. Αυτή η αμφίβολης αισθητικής, ολότελα περιττή παρέμβαση, υπονόμευσε μέρος της ποιότητας του ακροάματος, ακυρώνοντας την αμεσότητα της αδιαμεσολάβητα ζωντανής φωνής. Μάλιστα, παρά κάποιες μαχητικά εκφρασμένες αντιρρήσεις από το ακροατήριο, το ρεσιτάλ -απ’ ό,τι φαίνεται προς τέρψιν όχι ολίγων!- συνεχίστηκε μεγαφωνικά και με την αναπόδραστη τεχνητή ηχώ· συν τοις άλλοις προβάλλοντας ανελέητα και τις προφανείς ατέλειες της ΣΟΔΑ...

Οι δύο μονωδοί επέλεξαν κομμάτια από το οικείο τους ρεπερτόριο που έχουν ερμηνεύσει και ζωντανά στη σκηνή, είτε μαζί, είτε χώρια. Επιδεικνύοντας φυσική και έντονη «χημεία» μεταξύ τους, τραγούδησαν με απολαυστικά καταφανή άνεση, αφειδώλευτο πάθος και εκφραστική αμεσότητα, στοιχεία που προσέδωσαν στο ακρόαμα έντονη συγκινησιακή πειθώ και εξασφάλισαν –για διαφορετικούς λόγους, βέβαια!- άμεση απήχηση από κάθε μερίδα ακροατών, επαϊόντων και μη! Από το παθιασμένο, εκστατικό ερωτικό ντουέτο της «Μαντάμα Μπατερφλάι» στο ντουέτο της... ζήλιας από την «Τόσκα» και στα σπαρακτικά, απερίφραστα βεριστικά ντουέτα από τον «Αντρέα Σενιέ» και την «Καβαλερία ρουστικάνα» οι συμπράξεις τους πάλλονταν από ζωντάνια και χειμαρρώδεις φωνητικές εξάρσεις. Ενδιάμεσα η Κούρζακ τραγούδησε το απαραίτητο «Εζησα για την Τέχνη» από την «Τόσκα» και ξαναθυμήθηκε την άρια της Ροζίνας από τον «Κουρέα» από την αρχή της σταδιοδρομίας της. Ο Αλάνια πρόσφερε την άρια-επισκεπτήριο του οπερατικού λατίνου εραστή από την Α’ Πράξη της «Τόσκας» και τη λυρική άρια του Μακντάφ από τον βερντιανό «Μάκμπεθ».

Ανταποκρινόμενοι στο θυελλώδες χειροκρότημα του ακροατηρίου, Αλάνια και Κούρζακ πρόσφεραν εκτός προγράμματος τη γνωστή άρια από την «Εύθυμη χήρα» του Λέχαρ, που τραγούδησαν ο καθένας στη γλώσσα του –αυτός γαλλικά, εκείνη πολωνικά!- και, βεβαίως, την αναμενόμενη «Πρόποση» από τη βερντιανή «Τραβιάτα», συνοδευόμενοι από τα απαραίτητα ρυθμικά παλαμάκια. Μια οπερατική βραδιά με καλλιτεχνικά τίμιες προσφορές.

*από την έντυπη έκδοση της "Εφημερίδας των Συντακτών" - Γιάννης Σβώλος, efsyn.gr