Γιατί ξαφνικά τα ράφια των σούπερ μάρκετ γέμισαν με προϊόντα με έξτρα πρωτεΐνη;

ΤΗΣ ΔΑΝΑΗΣ ΔΑΣΟΠΟΥΛΟΥ

Η «τρέλα της πρωτεΐνης», τα οφέλη και οι επιπτώσεις από τη διατροφική τάση που οδηγεί τους καταναλωτές σε υπερκατανάλωση.

Μπάρες, δημητριακά, γιαούρτι, μπισκότα, ζυμαρικά. Δεκάδες προϊόντα γεμίζουν τα ράφια των σούπερ μάρκετ. Κάποια, όμως, δεν περνούν απαρατήρητα. Αρκεί μια απλή επισήμανση στη συσκευασία για να αιχμαλωτίσει το βλέμμα του καταναλωτή: High protein. Μια βόλτα στους διαδρόμους επιβεβαιώνει ότι ζούμε στην εποχή της έξτρα πρωτεΐνης, ή αλλιώς την «τρέλα της πρωτεΐνης».

Η διατροφική αυτή τάση θέλει τους καταναλωτές να στρέφονται σε προϊόντα πλούσια σε πρωτεΐνη, με στόχο την απώλεια βάρους, την ανάπτυξη των μυών και τη μεγαλύτερη αίσθηση κορεσμού. Η επίδραση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και των αυτόκλητων γκουρού της διατροφής είναι τέτοια, που έχει επικρατήσει η ιδέα ότι η πρωτεΐνη είναι συνώνυμο υγείας. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι ήδη ο μέσος άνθρωπος σε αναπτυγμένες χώρες προσλαμβάνει αρκετή ποσότητα και προειδοποιούν για τις επιπτώσεις από την υπερκατανάλωση συμπληρωμάτων και τροφίμων με έξτρα πρωτεΐνη. Στις ΗΠΑ, όπου παρατηρείται εμμονή με την πρωτεΐνη, υπολογίζεται ότι η κατανάλωση είναι σχεδόν διπλάσια από την συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα.

Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύθηκε στο International Journal of Obesity διαπιστώθηκε ότι το 40% των συμμετεχόντων -μη επαγγελματίες αθλητές- αντλούν τις πληροφορίες τους για τα συμπληρώματα διατροφής με έξτρα πρωτεΐνη από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι influencers επηρεάζουν κι η αγορά ανταποκρίνεται, πλημμυρίζοντας τα ράφια με σκόνες, ροφήματα, ακόμα και ποπ κορν με επιπλέον πρωτεΐνη. Παρότι η κατανάλωση πρωτεΐνης, ιδίως μετά την προπόνηση, παρέχει τα απαραίτητα στοιχεία για την αναδόμηση των μυών, οι περισσότεροι που καταναλώνουν τέτοιου είδους προϊόντα δεν είναι αθλητές υψηλού επιπέδου. Παρ’ όλα αυτά συμπεριφέρονται σαν να είναι.

Τα πραγματικά οφέλη για τον οργανισμό

Πράγματι, η πρωτεΐνη βοηθά στην αποκατάσταση και ανάπτυξη των μυών, ενισχύει το ανοσοποιητικό, εντείνει την αίσθηση του κορεσμού και επομένως βοηθά στη διατήρηση του βάρους κι υποστηρίζει τη σωστή λειτουργία του οργανισμού. Ωστόσο, όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, τα οφέλη παρατηρούνται με μέτρια πρόσληψη, ενώ η κατανάλωση μεγαλύτερων ποσοτήτων δεν προσφέρει επιπλέον πλεονεκτήματα. Η κλινική διαιτολόγος και ερευνήτρια διατροφικής επιστήμης, Δρ. Στέφη Καλλή, εξηγεί στο Newmoney.gr ότι η πρόσληψη πρωτεϊνών είναι σημαντική για τη λειτουργία του ανθρώπινου οργανισμού. «Οι πρωτεΐνες διαδραματίζουν δομικό ρόλο στα κύτταρα, όπως για παράδειγμα στην σύσταση του κολλαγόνου, στην αναδόμηση του μυϊκού και οστικού ιστού. Οι πρωτεΐνες, ως ανοσοσφαιρίνες είναι απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος καθώς επίσης στην ρύθμιση του σακχάρου μέσω της έκκρισης της ινσουλίνης», αναφέρει.

Όσο για την απαιτούμενη ποσότητα, σημειώνει ότι «η επαρκής πρόσληψη της πρωτεΐνης της τάξεως 1-1.5γρ. ανά κιλό σωματικού βάρους, σε άτομα που αθλούνται ή ακολουθούν υποθερμιδικές δίαιτες, κρίνεται απαραίτητη για την αποφυγή του ενεργειακού-πρωτεϊνικού υποσιτισμού και του μυϊκού καταβολισμού».

Όταν το «high protein» δεν σημαίνει υγιεινό

Το πρόβλημα, σύμφωνα με τη Δρ. Καλλή, έγκειται στο γεγονός ότι οι καταναλωτές εστιάζουν σχεδόν αποκλειστικά στην περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη, αποφεύγοντας τους υδατάνθρακες και θεωρώντας αυτομάτως τα προϊόντα με την ένδειξη High Protein ως υγιεινές επιλογές. Στην πράξη, πολλές από αυτές τις επιλογές -μπάρες, σκόνες, ροφήματα, πουτίγκες, μπισκότα, δημητριακά, ακόμη και επεξεργασμένα κρέατα- ανήκουν στην κατηγορία των υπερεπεξεργασμένων τροφίμων (UPF). Πρόκειται για προϊόντα που περιέχουν απομονωμένες πρωτεΐνες, γλυκαντικά, γαλακτωματοποιητές, ενισχυτικά γεύσης και τεχνητές χρωστικές. Μπισκότα, muffins, δημητριακά, επεξεργασμένο κρέας όπως hot dogs, κοτομπουκιές, fish sticks και αλλαντικά, αλλά και εναλλακτικές πηγές πρωτεΐνης βρίσκονται συχνά στο αγοραστικό καλάθι.

Ωστόσο, πολλές από αυτές τις επιλογές συγκαταλέγονται στις υπερεπεξεργασμένες τροφές (UPF) – επισημαίνει η ειδικός -δηλαδή σε τροφές που υφίστανται εκτεταμένη επεξεργασία από την βιομηχανία. Τα UPF περιλαμβάνουν πρόσθετα όπως ενισχυτικά γεύσης, γαλακτωματοποιητές, σταθεροποιητές, γλυκαντικά (ασπαρτάμη), τεχνητές χρωστικές ουσίες και απομονωμένη πρωτεΐνη σόγιας. «Παρατηρώντας την αναφερόμενη ετικέτα στην συσκευασία, ορισμένα Ηigh Protein UPF περιέχουν υψηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά, ενώ υπολείπονται σε φυτικές ίνες συγκριτικά με τα λιγότερο επεξεργασμένα προϊόντα», εξηγεί η κλινική διαιτολόγος. Ποιες οι επιπτώσεις; Παχυσαρκία, διαβήτης τύπου 2, αντίσταση στην ινσουλίνη, υπέρταση, καρδιακές παθήσεις είναι μερικές από αυτές.

Αυξημένος κίνδυνος καρκινογένεσης και πρόωρου θανάτου

Από τη μελέτη ΑΤΤΙCA, στην οποία συμμετείχαν 2.020 άνδρες και γυναίκες μέσης ηλικίας 45 ετών και παρακολουθήθηκαν σε βάθος δεκαετίας για θανατηφόρα και μη καρδιαγγειακά περιστατικά, προέκυψε ότι κατανάλωναν κατά μέσο όρο 15 μερίδες υπερεπεξεργασμένων τροφίμων την εβδομάδα. Με μια μέση κατανάλωση 7, 13 και 18 μερίδων εβδομαδιαίως, η πιθανότητα καρδιαγγειακής νόσου ήταν 8,1%, 12,2% και 16,6% αντίστοιχα, τονίζει η Δρ. Καλλή. «Με άλλα λόγια, όσο μεγαλύτερη ήταν η κατανάλωση τέτοιων τροφίμων, τόσο μεγαλύτερος ήταν ο πιθανός καρδιαγγειακός κίνδυνος», προσθέτει. Αξίζει να αναφερθεί πως κάθε επιπρόσθετη μερίδα πολύ επεξεργασμένων τροφίμων μέσα στην εβδομάδα σχετιζόταν με μια αύξηση κατά 10% της πιθανότητας καρδιαγγειακής νόσου μέσα στην επόμενη δεκαετία.

Σε άλλες μελέτες, τα UPF φαίνονται πως σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρκινογένεσης και αυξημένο κίνδυνο πρόωρου θανάτου. «Τα εμπλουτισμένα με πρωτεΐνες υπερεπεξεργασμένα τρόφιμα (UPFs) θεωρούνται γενικά ως μια υγιεινή και ευνοϊκή διατροφική επιλογή για τη διαχείριση του βάρους. Ωστόσο, σε σύγκριση με τα τρόφιμα χαμηλής επεξεργασίας, η κατανάλωση UPFs έχει αποδειχθεί ότι οδηγεί σε υπερφαγία και αύξηση του σωματικού βάρους και της λιπώδους μάζας», συνεχίζει.

Παρά τη μείωση της πρόσληψης ενέργειας και την αυξημένη ενεργειακή δαπάνη, η βραχυπρόθεσμη κατανάλωση UPF εμπλουτισμένων με πρωτεΐνες δεν φαίνεται να αποτρέπει την υπερκατανάλωση τροφής. Παράλληλα, στη δίαιτα HPLC-UPF παρατηρήθηκε υψηλότερη ινσουλίνη 24ώρου καθώς και μεγαλύτερη μεταγευματική έκκριση της γλυκαγόνης. Αυτά τα αποτελέσματα φανερώνουν πως ίδια η φύση των UPF δυσκολεύει την αποφυγή της υπερκατανάλωσης τροφής.

Η ασφαλής επιλογή

Σύμφωνα με την ειδικό, οι ακέραιες, μη επεξεργασμένες τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες όπως το φρέσκο κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, τα αυγά αλλά και τα όσπρια, τα λαχανικά και οι σπόροι παραμένουν η πιο αξιόπιστη πηγή πρωτεΐνης. Σε αντίθεση με τα υπερεπεξεργασμένα προϊόντα με πολύπλοκη, μη φυσική και αμφίβολη σύσταση, προσφέρουν θρεπτική αξία χωρίς πρόσθετα και κινδύνους.

Εισαγωγική φωτογραφία: 123RF

Φωτογραφίες: Getty Images / Ideal Image

newmoney.gr