Γιώργος Καρασμάνης στο "The President" «Πράσινη» μετάβαση ή ανάπτυξη;

Διαβάστε το άρθρο του πρώην Υπουργού Γιώργου Καρασμάνη στον ιστότοπο “ThePresident”

«Πράσινη» μετάβαση ή ανάπτυξη;

Τέως υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, βουλευτή Ν.Δ. Πέλλας. 
Το εκτεταμένο μπλακ άουτ, που έπληξε πρόσφατα τις χώρες της Ιβηρικής Χερσονήσου (Ισπανία-Πορτογαλία) και τη νότια Γαλλία, εξαιτίας της υπερπαραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά, έρχεται να θέσει επιτακτικά το ερώτημα : Πόσο «πράσινη» είναι πραγματικά η ενεργειακή μετάβαση όταν αυτή στερείται των αναγκαίων υποδομών και συνολικού στρατηγικού σχεδιασμού ;

Αλλά και η είδηση πως, παραμονές Πρωτομαγιάς η υπερπαραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος στη χώρα μας από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), οδήγησε για αρκετές ώρες σε αρνητικές τιμές στη χονδρική αγορά, με αποτέλεσμα οι παραγωγοί, αντί να πληρώνονται, πλήρωναν για να πουλήσουν το ρεύμα τους, είναι ένα ακόμη προειδοποιητικό σημάδι για το παρόν και το μέλλον της ενεργειακής μετάβασης στην Ελλάδα.Όπως και αυτό που συμβαίνει τις τελευταίες βδομάδες σε ορισμένες περιοχές της χώρας, όπου αρνούνται από τους παραγωγούς να παραλάβουν το ρεύμα, ακόμη αφήνοντας τους, απλήρωτους.

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια θεαματική στροφή στα φωτοβολταϊκά συστήματα και τις ανεμογεννήτριες, που κατακλύζουν αγροτικές, ημιορεινές και ορεινές περιοχές, ενισχύοντας το εγχείρημα της «πράσινης» μετάβασης και της ενεργειακής αυτονομίας της χώρας. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως, και οι δύο αυτοί στόχοι βρίσκονται προς τη σωστή κατεύθυνση, ιδίως μάλιστα με την απειλή της κλιματικής κρίσης, που τουλάχιστον στον αγροτικό τομέα της οικονομίας έχει «δείξει για τα καλά τα δόντια της» τον τελευταίο καιρό.

Όμως, τόσο το μπλακ άουτ στην Ιβηρική, όσο και οι αρνητικές τιμές στο ηλεκτρικό ρεύμα από ΑΠΕ, που έχουν ως κοινό παρανομαστή την υπερπαραγωγή, δεν ήταν κατά την γνώμη μου δύο τεχνικά συμβάντα. Ήταν πολιτικά ! Πολιτικά με την έννοια ότι, αποτελούν το αποτέλεσμα μιας βιαστικής και ενδεχομένως πρόχειρης επιλογής για μετασχηματισμό του ενεργειακού μοντέλου, χωρίς ταυτόχρονο σχεδιασμό για τα δίκτυα διανομής, την αποθήκευση ενέργειας, το μέλλον της αγροτικής παραγωγής, τον επηρεασμό του μικροκλίματος (ιδίως από τη χρήση ανεμογεννητριών) και κυρίως της κοινωνικής συνοχής.

Τα δύο αυτά περιστατικά, που συνέβησαν μέσα σε λίγες μέρες σε χώρες της Νότιας Ευρώπης, θεωρώ ότι πρέπει να αποτελέσουν το προειδοποιητικό σήμα, το «καμπανάκι» εάν θέλετε, για το τι μπορεί να συμβεί όταν η «πράσινη» μετάβαση αποτελεί μόνο κερδοσκοπικό παιχνίδι και στερείται στρατηγικού σχεδιασμού, χωρίς την ένταξή της σε ένα νέο παραγωγικό μοντέλο. Αυτό που οι επιστήμονες αναφέρουν ως Ολιστικό Αναπτυξιακό Σχέδιο.

Ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάχτυλό μας. Η Ελλάδα από τη μονοκαλλιέργεια του λιγνίτη, έχει κάνει στροφή 180 μοιρών στην μονοκαλλιέργεια των ΑΠΕ. Και όσοι σχετίζονται με τα αγροτικά, γνωρίζουν πολύ καλά τους κινδύνους της μονοκαλλιέργειας.

Και πόσο μάλλον όταν, αυτή η θεαματική στροφή έγινε αρκετές φορές χωρίς ουσιαστικό έλεγχο, για το εάν τα εδάφη αποτελούν γη υψηλής γεωργικής παραγωγικότητας και αξίας, δίχως τοπική διαβούλευση και με αμφισβητούμενες επιπτώσεις στο τοπικό περιβάλλον και το μικροκλίμα. Χωρίς να μετρηθούν οι επιπτώσεις από ενδεχόμενη περαιτέρω εξάρτηση από εισαγωγές πρώτων υλών και τροφίμων. Και ταυτόχρονα, με πενιχρές μέχρι στιγμής επενδύσεις σε δίκτυα διανομής, αποθηκευτικούς χώρους ενέργειας και μελέτη της αντιμετώπισης των υπέρ-πλεονασμάτων ενέργειας από τη μαζική στροφή όλων των ευρωπαϊκών κρατών στην «πράσινη» ενέργεια, αλλά και της διατήρησης σε σχετικά υψηλές τιμές της ενέργειας στην εγχώρια κατανάλωση.

Την ίδια στιγμή η Ελλάδα βρίσκεται στο κρίσιμο σταυροδρόμι της οριστικής εγκατάλειψης της γεωργίας υπέρ της «εύκολης λύσης» των φωτοβολταϊκών, που πέραν της επάρκειας σε αγροτικά προϊόντα και τρόφιμα, απειλεί το τοπίο και την οικολογική ισορροπία, την υπόσταση πολλών χωριών και κωμοπόλεων, την κοινωνική συνοχή στην ύπαιθρο χώρα και κατευθείαν την ίδια την οικονομία.

Ήρθε η ώρα να μιλήσουμε ξεκάθαρα, πέρα από δογματισμούς, λαϊκισμούς και συνθήματα. Η επιλογή σήμερα δεν είναι «ενέργεια ή γεωργία». Χρειαζόμαστε και τα δύο ! Ενταγμένα, όμως, και τα δύο, σε ένα ξεκάθαρο, σταθερό και βιώσιμο σχέδιο-μοντέλο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας.

Που θα περιέχει τόσο την προστασία της γεωργικής γης, με σαφές θεσμικό πλαίσιο για τα εδάφη υψηλής παραγωγικότητας και την επισιτιστική αυτάρκεια της χώρας, όσο και μια αποκεντρωμένη, κοινωνικά δίκαιη παραγωγή «πράσινης» ενέργειας, με τοπικές ενεργειακές κοινότητες και όχι μόνο με βιομηχανικά φωτοβολταϊκά πάρκα. Με διασύνδεση της ενεργειακής με την αγροτική πολιτική, τις αγρό-βιομηχανίες και τις μεταποιητικές μονάδες αγροτικών προϊόντων και τροφίμων.

Με επενδύσεις σε μονάδες αποθήκευσης και «έξυπνα» δίκτυα, για την εξομάλυνση των ακραίων συνθηκών υπέρ ή υπό-παραγωγής. Με περισσότερη διαφάνεια στην αγορά της ηλεκτρικής ενέργειας και στη διαμόρφωση των τιμών στην κατανάλωση. Με μακροπρόθεσμο σχεδιασμό για την τάση στο δίπολο παραγωγής και κατανάλωσης.

Έχουμε ακόμα χρόνο να σχεδιάσουμε σωστά ώστε η «πράσινη» μετάβαση να ταυτιστεί με την ανάπτυξη της χώρας, την παραγωγική της ανασυγκρότηση και τις πραγματικές ανάγκες της κοινωνίας, της υπαίθρου και των επόμενων γενιών. Δεν έχουμε, όμως, καθόλου χρόνο στη διάθεσή μας να ονειροβατούμε και να παραχωρούμε γη και ουρανό σε δήθεν φιλόδοξα επενδυτικά σχέδια, που λαμβάνουν υπόψη τους μόνο το κέρδος των ολίγων και όχι των πολλών.

Και φυσικά δεν έχουμε χρόνο να επαναλάβουμε, δίχως αναστοχασμό, λάθη του παρελθόντος και να φτάσουμε στο σημείο αντί να απολαμβάνουμε ως πολίτες ενεργειακή επάρκεια, να βρεθούμε μια ωραία μέρα των ημερών χωρίς ρεύμα, φαγητό και μέλλον.