Η «Συμφωνία» Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας αφορά μόνο τον Καύκασο;

Θεοφάνης Μαλκίδης

Η «Συμφωνία» Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας αφορά μόνο τον

Καύκασο;

1.Το περιτύλιγμα

Η «Συμφωνία», πιο σωστά η κοινή Δήλωση, Αζερμπαϊτζάν και

Αρμενίας, η οποία υπεγράφη την 8 η Αυγούστου στον Λευκό Οίκο, με τη

μεσολάβηση των ΗΠΑ και παρουσία του Προέδρου Τραμπ, έχει (όπως

αναφέρεται) ως στόχο να τερματίσει την πολυετή σύγκρουση μεταξύ

των δύο χωρών, ειδικά όσον αφορά την περιοχή του Αρτσάχ

(Ναγκόρνο-Καραμπάχ).

Βασικά σημεία της δήλωσης είναι η αμοιβαία αναγνώριση της εδαφικής

ακεραιότητας, αφού οι δύο χώρες δεσμεύονται να σεβαστούν την

κυριαρχία της άλλης, εγκαταλείποντας κάθε διεκδίκηση. Αυτό σημαίνει

ότι η Αρμενία παραιτείται από τις αξιώσεις της για το Αρτσάχ, το οποίο

έχει ανακτήσει πλήρως το Αζερμπαϊτζάν, μετά από στρατιωτική

επιχείρηση, ενώ στη συνέχεια έγινε πλήρης εκδίωξη των Αρμενίων

κατοίκων της περιοχής και εγκατάσταση Αζέρων εποίκων.

Επίσης προβλέπεται ομαλοποίηση των σχέσεων, αφού Αζερμπαϊτζάν

και Αρμενία θα έχουν διπλωματικές και εμπορικές επαφές,

τερματίζοντας τις εχθροπραξίες, ενώ η συμφωνία προβλέπει την

ανάπτυξη ενός διαδρόμου μεταφορών στον νότιο Καύκασο, στον οποίο

οι ΗΠΑ απέκτησαν αποκλειστικά δικαιώματα ανάπτυξης. Ο διάδρομος

«Trump Route for International Peace and Prosperity», θα συνδέει το

Αζερμπαϊτζάν με το θύλακά του, το Ναχιτσεβάν, μέσω αρμενικού

εδάφους και όπως ανακοινώθηκε, αναμένεται να ενισχύσει τις

οικονομικές σχέσεις και τις εξαγωγές ενέργειας στην περιοχή.

Η συμφωνία χαιρετίστηκε από διάφορες χώρες, όπως ήταν αναμενόμενο

από την Τουρκία, το «Μεγάλο Αδελφό» του Αζερμπαϊτζάν, αλλά και

από τη Ρωσία, παρόλο που η εμπλοκή των ΗΠΑ θεωρείται ως ένδειξη

της μειωμένης επιρροής της Ρωσίας στην περιοχή. Επίσης, η

Ευρωπαϊκή Ένωση, η Ισπανία, ο Γενικός Γραμματέας του Συμβουλίου

της Ευρώπης και η Γαλλία εξέφρασαν τη στήριξή τους. Μάλιστα η

Γαλλία δήλωσε και την διάλυση της Ομάδας Μίνσκ του ΟΑΣΕ, που είχε

έως τώρα τον ρόλο μεσολαβητή στο Ναγκόρνο‑Καραμπάχ, ενώ όπως

ήταν βέβαιο το Ιράν, αντιτάχθηκε στο σχέδιο του διαδρόμου,

επικαλούμενο ανησυχίες για ξένη παρέμβαση στα σύνορά του

2.Οι αντιδράσεις

Παρά την υπογραφή της «Συμφωνίας», παραμένουν ανοιχτά κάποια

ζητήματα, όπως οι «εδαφικές διεκδικήσεις» της Αρμενίας που, σύμφωνα

με το Αζερμπαϊτζάν, περιλαμβάνονται στο σύνταγμά της, και οι οποίες

πρέπει να επιλυθούν για την πλήρη ομαλοποίηση των σχέσεων.

Παρόλα αυτά στο Αζερμπαϊτζάν επικρατεί αισιοδοξία, αφού η

«Συμφωνία» θεωρείται στρατηγική νίκη, ενώ στην Αρμενία υπάρχει

σκεπτικισμός και αβεβαιότητα λόγω ασάφειας και φόβου για περαιτέρω

υποχωρήσεις, τη φορά αυτή, μετά το Αζερμπαϊτζάν, προς την

Τουρκία,.

Η πιο σφοδρή αντίδραση στη «Συμφωνία» ήρθε από την Αρμενική

Επαναστατική Ομοσπονδία, την παλαιότερη πολιτική οργάνωση στην

Αρμενία και τη Διασπορά, δηλώνοντας ότι το κείμενο «όχι μόνο δεν

αντανακλά τα κρατικά και εθνικά συμφέροντα της Δημοκρατίας της

Αρμενίας, αλλά αποτελεί πλήγμα για την κυριαρχία της».

Οι αποφάσεις της «Συμφωνίας», όπως αναφέρει η ανακοίνωση,

«παραβιάζουν τα συλλογικά δικαιώματα και ζωτικά συμφέροντα του

αρμενικού λαού, δημιουργούν νέες προκλήσεις και απειλές ασφαλείας,

διαταράσσουν την στρατιωτικοπολιτική ισορροπία της περιοχής και την

εδαφική ακεραιότητα της Αρμενίας, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την

ύπαρξη του αρμενικού κράτους.

Υπό τις συνθήκες των συνεχών προαπαιτήσεων του Αζερμπαϊτζάν, των

γενοκτονικών ενεργειών κατά των Αρμενίων του Αρτσάχ, της

εθνοκάθαρσης και πλήρους εκδίωξης τους, της κατάληψης αρμενικών

εδαφών, των ψευδών δικών στο Μπακού και της παραβίασης του

δικαιώματος επιστροφής των Αρμενίων του Αρτσάχ — και της σιωπής

των μεγάλων δυνάμεων μπροστά σε όλα αυτά — η δημιουργία κλίματος

εμπιστοσύνης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν δεν είναι μόνο μη

ρεαλιστική, αλλά έχει χαρακτήρα συνθηκολόγησης. Ως εκ τούτου:

• Δηλώνουμε ότι η σύγκρουση του Αρτσάχ δεν έχει επιλυθεί και η διεθνής

κοινότητα, ειδικά ο ΟΑΣΕ, ως ο μόνος φορέας με διεθνή νόμιμη εντολή

για την επίλυση του ζητήματος, οφείλει να ενεργήσει προς αυτή την

κατεύθυνση.

• Τονίζουμε ότι η υπογεγραμμένη δήλωση ουσιαστικά νομιμοποιεί την

ιδέα του διαδρόμου και εξυπηρετεί αποκλειστικά τα συμφέροντα του

Αζερμπαϊτζάν.

• Επιβεβαιώνουμε ότι η παροχή απρόσκοπτης επικοινωνίας μέσω της

αρμενικής επικράτειας προς το Αζερμπαϊτζάν, υπό οποιοδήποτε όνομα ή

καθεστώς, αποτελεί υλοποίηση του «τουρανικού διαδρόμου» και

παραβίαση της κυριαρχίας της Αρμενίας.

• Απαιτούμε την αποχώρηση των ένοπλων δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν

από την αρμενική επικράτεια, την άμεση απελευθέρωση των

στρατιωτικοπολιτικών ομήρων του Αρτσάχ και τη δημιουργία συνθηκών

για την ασφαλή, εγγυημένη και αξιοπρεπή επιστροφή των Αρμενίων του

Αρτσάχ.

• Πιστεύουμε ακράδαντα ότι το status quo που δημιουργήθηκε ως

αποτέλεσμα στρατιωτικών ενεργειών και γενοκτονικών εγκλημάτων δεν

μπορεί να οδηγήσει σε σταθερή ειρήνη».

3. Μόνο τον Καύκασο ;

Ανεξάρτητοι και αντικειμενικοί αναλυτές, επισημαίνουν ότι με τη

«Συμφωνία» μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας και με τη μεσολάβηση

των ΗΠΑ, υπήρξε υποχώρηση του αρμενικού έθνους για το Αρτσάχ.

Και το ερώτημα που προκύπτει και σχετίζεται με την πατρίδα μας είναι

αυτονόητο: θα μπορούσε να γίνει αντίστοιχη «Συμφωνία» με

υποχώρηση της Ελλάδας, για την Κύπρο, το Αιγαίο, με την εμπλοκή

εξωτερικών δυνάμεων ως εγγυητών, διαμεσολαβητών ή επιδιαιτητών ,

όπως έγινε στον Καύκασο;

Η ανάγκη για σταθερότητα λόγω οικονομικών και άλλων πιέσεων

καθώς και εσωτερικής φθοράς και στις δύο πλευρές, που προτάθηκε ως

ένα εκ των προτέρων ζήτημα για την υπογραφή της «Συμφωνίας», θα

μπορούσε να είναι ένα «επιχείρημα» για μία «λύση» σε ζητήματα

μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, όπως τα θέτει η δεύτερη (ΑΟΖ,

υφαλοκρηπίδα, FIR, αποστρατιωτικοποίηση, Κυπριακό, casus belli);

Και εάν οι ΗΠΑ επέβαλαν «λύση» στο Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία,

που έχουν μικρότερη πείρα ή/και εκτόπισμα, τι εμποδίζει να το πράξουν

και μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας; Και εάν ο Πασινιάν και ο Αλίγεφ

είχαν λόγο ή λόγους να συμβιβαστούν, έχοντας μικρό έως μηδαμινό

πολιτικό κόστος, στην Ελλάδα και την Τουρκία, το υψηλό πολιτικό

φορτίο μπορεί να αποτρέψει τη «Συμφωνία» ;

Και εάν ο διάδρομος στον Καύκασο είναι το «τυρί», στο Αιγαίο και την

Κύπρο ποιο είναι το «έδεσμα»; Ο συμβιβασμός μεταξύ γειτόνων, η

αποκλιμάκωση της έντασης, το κοινό όφελος σε ενέργεια, εμπόριο,

τουρισμό, η αποφυγή χρήσης του εθνικισμού, οι εχθροί δεκαετιών που

μπορούν να οδηγηθούν σε ειρήνη;

Αυτά προς το παρόν, μέχρι την επόμενη ελληνοτουρκική συνάντηση

για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης στο Αιγαίο (και όχι μόνο) ή

για την Ομοσπονδία στην Κύπρο…..