Κλιματική κρίση: SOS για κρασί, λάδι και πατάτες - Στροφή σε όσπρια, βρώμη, χουρμάδες

Η ξηρασία, οι υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια του χειμώνα και οι συχνοί παγετοί την άνοιξης, περίοδο ανθοφορίας για πολλά αγροτικά προϊόντα, αποτελούν τα κομμάτια του παζλ της κλιματικής κρίσης, οδηγώντας σε μείωση της παραγωγής και κατ’ επέκταση σε αύξηση των τιμών.

Οι συνέπειες είναι ήδη εμφανείς τόσο σε διεθνές επίπεδο με χαρακτηριστικά παραδείγματα τον καφέ και το κακάο όσο και στη χώρα μας, με τις έντονες αυξομειώσεις στην παραγωγή πολλών αγροτικών ειδών, όπως το ελαιόλαδο, το κρασί, και τα οπωροκηπευτικά.

Την περίοδο 2023-2024 η Ελλάδα παρουσίασε τη χαμηλότερη παραγωγή ελαιολάδου μόλις στους 160.000 τόνους, λόγω της ξηρασίας, ενώ μετά την περσινή καλή χρονιά, και φέτος η παραγωγή εκτιμάται ότι θα είναι μειωμένη, κάτω από τους 200.000 τόνους, με την Κρήτη, η οποία αντιμετωπίζει προβλήματα λειψυδρίας, να αναμένει απώλειες της τάξεως του 70%.

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με το κρασί, που για τέταρτη συνεχόμενη χρονιά οι παραγωγοί κάνουν λόγο για χαμηλή παραγωγή, καθώς η έντονη ξηρασία έχει επηρεάσει τις αποδόσεις των αμπελώνων. Οι αποδόσεις των αμπελώνων μέχρι πριν από τέσσερα χρόνια ήταν 600 κιλά ανά στρέμμα και τώρα έχουν υποχωρήσει στο 1/3, δηλαδή στους 200 κιλά, ενώ στη Σαντορίνη από τα 400 κιλά έχουν συρρικνωθεί στα 60-80 κιλά το στρέμμα.

Σύμφωνα με εκτιμήσεις ειδικών, σε κίνδυνο βρίσκεται και η παραγωγή πατάτας, η οποία ήδη σε ορισμένες περιοχές έχει μειωθεί σημαντικά. Για παράδειγμα, η συγκομιδή της πατάτας ΠΟΠ Νάξου έχει συρρικνωθεί έως και 70% λόγω της ξηρασίας που πλήττει το νησί και της έλλειψης αρδευτικών έργων. Παράλληλα, λόγω των αυξημένων θερμοκρασιών, η συγκομιδή των εσπεριδοειδών (πορτοκάλια, λεμόνια κ.λπ.) έρχεται νωρίτερα από το συνηθισμένο, ενώ τα τελευταία στοιχεία δείχνουν και η παραγωγή κάστανων στην Ελλάδα μπορεί να μειωθεί σημαντικά λόγω ξηρασίας και θερμότητας.

Θερμοκήπια

Με μειωμένες αποδόσεις ενδέχεται να βρεθούν και οι θερμοκηπιακές καλλιέργειες (ντομάτες, αγγούρια κ.λπ.) λόγω των ακραίων καιρικών φαινομένων, ενώ οι υψηλές θερμοκρασίες δεν αποκλείεται να ωθήσουν προς τα πάνω το κόστος άρδευσης και ψύξης μέσα στα θερμοκήπια, αυξάνοντας περαιτέρω και τις τιμές για τους καταναλωτές. Σε κίνδυνο βρίσκονται και οι καλλιέργειες μήλων και αχλαδιών -εξ’ ου και η αύξηση της τιμής τους τα τελευταία χρόνια- καθώς για να ευδοκιμήσουν, χρειάζονται χαμηλές θερμοκρασίες.

Στροφή σε όσπρια, ρόδι, φιστίκι και φραγκόσυκα

Για να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις, της κλιματικής κρίσης, οι αγρότες θα πρέπει να επενδύσουν σε σύγχρονες τεχνικές άρδευσης και σε νέα είδη ή ποικιλίες καλλιεργειών που αντέχουν στη ζέστη. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, ένα άλλο σενάριο που θα πρέπει ο αγροτικός κόσμος να εξετάσει σοβαρά είναι η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, κυρίως σε περιοχές, όπου πλέον δεν είναι βιώσιμες οι παραδοσιακές λόγω της κλιματικής κρίσης.

Υπάρχουν αρκετές καλλιέργειες που θεωρούνται πιο ανθεκτικές στις νέες κλιματικές συνθήκες της Ελλάδας. Ετσι, η καλλιέργεια πατάτας και σιτηρών, θα μπορούσε να αντικατασταθεί από τα όσπρια, όπως φακή, ρεβίθια και φασόλια, τα οποία αντέχουν στην ξηρασία και δεν έχουν υψηλές απαιτήσεις νερού. Παρόμοια χαρακτηριστικά εμφανίζουν το σκληρό σιτάρι, το κριθάρι και η βρώμη, τα οποία αποτελούν μια καλή εναλλακτική για όσους καλλιεργούν σήμερα μαλακό σιτάρι και καλαμπόκι.

Οι παραγωγοί εσπεριδοειδών σε ξηρές περιοχές (Κρήτη, Πελοπόννησο και Στερεά Ελλάδα) μπορούν να στραφούν στην καλλιέργεια ροδιού, το οποίο εμφανίζεται ανθεκτικό στη ζέστη και αναπτύσσεται ταχύτατα, καθώς μπαίνει στη λίστα των «υπετροφών».

Εξαιρετικές αντοχές στις νέες κλιματικές συνθήκες εμφανίζουν το φιστίκι και το αμύγδαλο, τα οποία θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τις μηλιές, τις αχλαδιές και τις καστανιές και έχουν υψηλή εμπορική αξία.

Αρωματικά φυτά

Στις καλλιέργειες του μέλλοντος οι ειδικοί περιλαμβάνουν και τα αρωματικά φυτά, όπως ρίγανη, τσάι του βουνού, θυμάρι, μέντα και λεβάντα, προς αντικατάσταση των καλλιεργειών που απαιτούν υψηλές ποσότητες νερού. Κι αυτό γιατί εμφανίζουν αντοχές στις θερμοκρασίες, οι απαιτήσεις τους σε νερό είναι ελάχιστες και πρόκειται για προϊόντα περιζήτητα για τη φαρμακευτική, αλλά και την αρωματική βιομηχανία.

Πάντως, η πιο ανθεκτική καλλιέργεια στις νέες συνθήκες είναι το φραγκόσυκο, αλλά και η χουρμαδιά που ήδη έχει αρχίσει να καλλιεργείται στην Κρήτη.

eleftherostypos.gr