Ξανά στη Λιβύη σήμερα ο Γεραπετρίτης: Οι δύσκολες ισορροπίες, ο ρόλος της Τουρκίας και η στάση απέναντι στην Τρίπολη

Νίκος Μελέτης

Με όλα τα «χαρτιά» να έχουν βγει στο τραπέζι, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης αναμένεται να φθάσει σήμερα το πρωί στην Τρίπολη για το δεύτερο σκέλος μιας δύσκολης προσπάθειας αποκατάστασης των διαύλων με τις δύο πλευρές στη Λιβύη, την έμπρακτη απάντηση στην αμφισβήτηση των ελληνικών θαλάσσιων ζωνών, αλλά και την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού. Ο υπουργός Εξωτερικών, βάσει του προγραμματισμού, θα συναντηθεί με τον πρόεδρο του Προεδρικού Συμβουλίου Μ. Μένφι, τον πρωθυπουργό Α. Ντμπεϊμπά και τον υπουργό Εξωτερικών Υποθέσεων Ταχέρ Αλ Μπαουρ.

Βεβαίως, η σημερινή επίσκεψη εξαρτάται και από «εξωγενείς» παράγοντες, καθώς θα πρέπει να διασφαλιστεί η ασφάλεια της ελληνικής αποστολής λόγω των συχνών καθημερινών συγκρούσεων, ακόμη και στα περίχωρα της Τρίπολης, μεταξύ πολιτοφυλακών που ανταγωνίζονται για τον έλεγχο περιοχών και για μεγαλύτερη συμμετοχή στη νομή της εξουσίας.

Η Αθήνα γνώριζε ημέρες πριν τη Ρηματική Διακοίνωση της Λιβύης στον ΟΗΕ, με την οποία η Τρίπολη αμφισβητεί την ελληνική μέση γραμμή και προβάλλει - έστω και εμμέσως - την διεκδίκησή της έναντι της Ελλάδας στηριζόμενη στην «οριοθέτηση» του Τουρκολιβυκού Μνημονίου. Ωστόσο, κρίθηκε ότι η ύπαρξη αυτής της σοβαρής διαφωνίας δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε αναβολή της επίσκεψης για πολλούς λόγους.

Πρωτίστως, έχει αποδειχθεί στον φάκελο «Λιβύη» ότι όσες φορές η Ελλάδα ήταν απούσα, ακολούθησαν δυσάρεστες «εκπλήξεις». Συγχρόνως, όμως, μετά την επίσκεψη του Έλληνα ΥΠΕΞ στη Βεγγάζη, θα δινόταν η εντύπωση πως με την αναβολή της επίσκεψης στην Τρίπολη, η Ελλάδα παίρνει μέρος στην εμφύλια διαμάχη, στηρίζοντας την Ανατολική Λιβύη έναντι της Τρίπολης.

Οι δύσκολες ισορροπίες και η Τουρκία

Και σε αυτή τη συγκυρία, η Αθήνα οφείλει ,όσο κι αν είναι δύσκολο, να τηρήσει ισορροπίες, παρά το γεγονός ότι καταρχήν με την Ανατολική Λιβύη η συνεννόηση από το 2019 και μετά ήταν πιο εύκολη. Η Αθήνα δεν έχει περιθώριο να αφήσει κι άλλο χαμένο έδαφος στη Λιβύη, όπου η Τουρκία επιχειρεί σοβαρή διείσδυση στη Βεγγάζη. Μόλις προχθές, ο αντιστράτηγος Σαντάμ Χάφταρ, ένας εκ των υιών του στρατηγού, συναντήθηκε με τον Τούρκο πρόξενο για να συζητήσουν την επαναλειτουργία του Τουρκικού Γενικού Προξενείου στη Βεγγάζη, ενώ λίγες ημέρες νωρίτερα η κυβέρνηση της Τρίπολης υπέγραψε νέα συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με την Τουρκία.

Η Τουρκία, ενόψει δρομολόγησης πολιτικών εξελίξεων στη χώρα, επιχειρεί να αποκαταστήσει τις σχέσεις με τον στρατηγό Χάφταρ, συνεχίζοντας την στήριξη στην κυβέρνηση της Τρίπολης ώστε, εάν προκύψει νέα ενιαία κυβέρνηση, να διασφαλίσει τα κεκτημένα και τη διατήρηση της επιρροής της στη χώρα.

Βεβαίως, αυτή η πολιτική της Τουρκίας έχει προκαλέσει την καχυποψία και των δύο πλευρών. Ο Χάφταρ δεν ξεχνά ότι στις αρχές του 2019 θα είχε καταλάβει την Τρίπολη εάν δεν υπήρχε η τουρκική στρατιωτική παρέμβαση στο πλευρό του τότε πρωθυπουργού της Τρίπολης, Αλ Σάρατζ, ενώ στην Τρίπολη βλέπουν με μεγάλη ανησυχία το άνοιγμα του «πατερούλη» Ερντογάν προς τον μεγάλο εσωτερικό τους αντίπαλο, τον στρατηγό Χάφταρ.

Ο κ. Γεραπετρίτης θα φθάσει στην Τρίπολη σε μια στιγμή που οι εσωτερικές αντιπαραθέσεις στη Δυτική Λιβύη έχουν φθάσει στο αποκορύφωμα, με πολλούς φυλάρχους αλλά και αρχηγούς ομάδων πολιτοφυλακής να ζητούν την παραίτηση και αντικατάσταση του Ντμπεϊμπά.

Οι θαλάσσιες ζώνες

Στην Τρίπολη, ο Γ. Γεραπετρίτης αναμένεται να συζητήσει το μείζον θέμα που έχει προκύψει με τις θαλάσσιες ζώνες, όπως αποτυπώθηκε και στη λιβυκή Ρηματική Διακοίνωση στον ΟΗΕ, και θα προτείνει, όπως έκανε και στη Βεγγάζη, τον ορισμό τεχνοκρατικών ομάδων από τις δύο πλευρές που θα ξεκινήσουν συζητήσεις για το θέμα της οριοθέτησης.

Μια τέτοια συζήτηση, παρά το γεγονός ότι η Λιβύη έχει υπογράψει αλλά δεν έχει κυρώσει τη Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας, θα μπορούσε να αναδείξει την προοπτική παραπομπής στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, της διαφοράς μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης. Η διαφορά είναι πλέον διαπιστωμένη και καταγεγραμμένη με τις επιστολές των δύο χωρών από το 2019 και μετά στον ΟΗΕ.

Η Ελλάδα είναι πεπεισμένη ότι απέναντι στην πολιτική πλειοδοσίας «προσφορών» της Τουρκίας προς τις δύο πλευρές, δεν έχει να αντιπαραθέσει παρά μόνο το ισχυρό όπλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της συμμετοχής της στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, αλλά και το υψηλό επίπεδο συνεννόησης με την Αίγυπτο και τις αραβικές χώρες. Και υπάρχουν πολλά πειστικά επιχειρήματα τόσο προς την Τρίπολη όσο και προς τη Βεγγάζη για το τι συνέπειες θα έχει μια σοβαρή πρόκληση προς την Ελλάδα.

Η Λιβύη, η οποία συνέπραξε στην υπογραφή του Τουρκολιβυκού Μνημονίου, σε αντίθεση με την Τουρκία, η οποία βάσει αυτού έσπευσε να ανακηρύξει παρανόμως ΑΟΖ στην πλευρά της «οριοθέτησης» αποτυπώνοντας έτσι την «Γαλάζια Πατρίδα», πέραν των διαμαρτυριών, διαβημάτων και των ρηματικών διακοινώσεων στον ΟΗΕ, δεν προχώρησε μέχρι στιγμής σε κινήσεις επί του πεδίου. Έτσι, δίνει την εικόνα ότι δεν αμφισβητεί εμπράκτως την ελληνική μέση γραμμή. Αυτό φάνηκε και με τα Οικόπεδα που χάραξε, καθώς όλα βρίσκονται στο όριο ή νοτίως της ελληνικής μέσης γραμμής.

Η Ελλάδα, με τον Νόμο 4001/2011, αλλά κυρίως με τη χάραξη των Οικοπέδων και τη διαδικασία αδειοδότησης τους, έχει επιβάλει ένα σοβαρό τετελεσμένο στη Λιβύη. Το τετελεσμένο αυτό ενισχύεται λόγω της εμπλοκής στα Οικόπεδα νοτιοδυτικά της Κρήτης της ExxonMobil και της πρόθεσης της Chevron για συμμετοχή στην στα Οικόπεδα νότια της Κρήτης.

Βεβαίως, η εμπλοκή μεγάλων εταιρειών δεν είναι αυτή που «κατοχυρώνει» κυριαρχία και κυριαρχικά δικαιώματα, καθώς τίποτε δεν εμποδίζει και τη Λιβύη να προσφέρει Οικόπεδα που θα επικαλύπτουν την ελληνική μέση γραμμή σε ξένες εταιρείες. Παρά τις όποιες κινήσεις, η κατοχύρωση ΑΟΖ γίνεται μόνο με διμερή συμφωνία ή με απόφαση διεθνούς δικαστικού μηχανισμού.

Και αυτή τη στιγμή, κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τι θα συμβεί εάν ο διεθνής παράγοντας και κυρίως η Ουάσιγκτον, αποφασίσει να ασχοληθεί με μια κρίση μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, σε περιοχές όπου - εκτός της Τουρκίας και της Αιγύπτου - εμπλέκονται και μεγάλες αμερικανικές πετρελαϊκές εταιρείες, οι οποίες, όπως η Chevron, φιλοδοξούν να αποκτήσουν σημαντικό αποτύπωμα στην περιοχή, αδιαφορώντας για τις επιδιώξεις των κρατών της περιοχής.

protothema.gr