Μέση Ανατολή: Παγκόσμια ανησυχία για νέα ενεργειακή κρίση

Αναστασία Βαμβακά

Τάσος Δασόπουλος

Ανησυχία ότι μία νέα ενεργειακή κρίση από τον πόλεμο στη Μέση Ανατολή μπορεί ακόμη και να ανατρέψει τον οικονομικό σχεδιασμό της κυβέρνησης για το υπόλοιπο του 2025 και το 2026 έχει αρχίσει να διακατέχει το οικονομικό επιτελείο μετά τις τελευταίες εξελίξεις στο Ιράν.

Η παρέμβαση των ΗΠΑ, οι οποίες βομβάρδισαν με ειδικά «αόρατα» βομβαρδιστικά τα μέρη όπου το Ιράν έκανε τον εμπλουτισμό του ουρανίου, οδήγησε χθες την κυβέρνηση του ισλαμικού κράτους να πάρει την απόφαση που κανείς από τη Δύση δεν ήθελε: να αποκλείσει, δηλαδή, τα Στενά του Ορμούζ για τα δεξαμενόπλοια των χωρών οι οποίες συμμετείχαν στη σύρραξη (των ΗΠΑ συμπεριλαμβανομένων) ή στηρίζουν το Ισραήλ στην εκστρατεία του κατά του Ιράν.

Υπενθυμίζεται ότι, μέσω των Στενών, που βρίσκονται ανάμεσα στον Ομάν και το Ιράν, διέρχονται κάθε μέρα περίπου 19,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου (περίπου το 25% της ημερήσιας κατανάλωσης) και ποσότητες φυσικού αερίου ίσες περίπου με το 1/5 της ημερήσιας κατανάλωσης παγκοσμίως. Μέχρι στιγμής, οι τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου έχουν αυξηθεί κατά 17% και 33% αντίστοιχα με το ξέσπασμα του πολέμου.

Το κλείσιμο των Στενών μπορεί να εκτοξεύσει τις επόμενες μέρες την τιμή του βαρελιού, από τα 75,5 δολάρια που έκλεισε χθες, στα 100 ή ακόμη και τα 130 δολάρια το βαρέλι, κατά κάποιους περισσότερο απαισιόδοξους αναλυτές. Κατ’ αναλογία, η τιμή του φυσικού αερίου μπορεί να φτάσει στην Ευρώπη τα 80 ή και τα 100 ευρώ ανά θερμική μεγαβατώρα, από τα 41,6 ευρώ που ήταν χθες.

Μπροστά σε αυτά τα δυσοίωνα σενάρια, το οικονομικό επιτελείο τηρεί προς το παρόν στάση αναμονής. Ο αρμόδιος υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, μιλώντας χθες στη Γενική Συνέλευση της Ελληνικής Ενωσης Τραπεζών, αναφερόμενος στην όξυνση στη Μέση Ανατολή, μίλησε για μία κρίσιμη στιγμή, αλλά συνέστησε ψυχραιμία.

«Βρισκόμαστε σήμερα εδώ σε μία πολύ κρίσιμη στιγμή. Η κλιμάκωση στη Μέση Ανατολή δημιουργεί ένα σκηνικό πολλαπλών κινδύνων για τη διεθνή οικονομία και απειλεί την παγκόσμια σταθερότητα. Απαιτούνται νηφαλιότητα, υπευθυνότητα και διορατικότητα. Πρέπει να δοθεί χώρος και χρόνος στη διπλωματία, ώστε να αποφευχθούν οι δύσκολες συνέπειες μίας ευρύτερης σύρραξης», είπε ο υπουργός Οικονομικών, ενώ επί τη ευκαιρία θύμισε στους ακροατές του ότι σε περιόδους κρίσης θα πρέπει να κινηθούν επιθετικά, αυξάνοντας τη χρηματοδότηση της οικονομίας και ειδικότερα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Παρ’ όλα αυτά, αρμόδια στελέχη του ΥΠΕΘΟ, αν και απέκλειαν μία ενεργειακή κρίση ανάλογη του 2022, θεωρούσαν σχεδόν επιβεβλημένο για το οικονομικό επιτελείο να ελέγξουν ξανά τον λογαριασμό του Προϋπολογισμού μέχρι και το τέλος του χρόνου. Αν μάλιστα η κρίση συνεχιστεί και μετά το καλοκαίρι, θα πρέπει να προσαρμόσει ανάλογα και το πακέτο της ΔΕΘ. Στο μεταξύ, θα πρέπει να σχεδιάσει την επαναφορά (ανάλογα με την πορεία των τιμών) των επιδοτήσεων του ηλεκτρικού ρεύματος για τα περισσότερο οικονομικά ευάλωτα νοικοκυριά, αφού οι πιέσεις έχουν ξεκινήσει από τον προηγούμενο μήνα.

Κρίσιμο στοιχείο στην καταμέτρηση των απωλειών θα είναι το διάστημα που θα χρειαστεί να ηρεμήσουν οι αγορές. Αν το φαινόμενο διαρκέσει περισσότερο από ένα τρίμηνο, θα πρέπει να αναθεωρηθεί ο ετήσιος πληθωρισμός (ο οποίος στην Ελλάδα αυξάνεται γρήγορα, αλλά αργεί να υποχωρήσει), οι αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις και να επανεξεταστεί η στήριξη των νοικοκυριών έναντι μίας πιθανότητας αύξησης του πληθωρισμού, ειδικά στον ευαίσθητο τομέα των τροφίμων. Τούτο τη στιγμή που ο πληθωρισμός στην Ελλάδα είχε τον Μάιο, πριν από το ξέσπασμα του πολέμου, ανοδική πορεία, φτάνοντας το 2,5%, από 2% τον Απρίλιο, με αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων κατά 2,6%.

Σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές, η συρρίκνωση πρέπει να θεωρείται δεδομένη, αφού η αβεβαιότητα από τους δασμούς Τραμπ και η κρίση στη Μέση Ανατολή θα επιτείνουν την οικονομική επιβράδυνση στην οποία έχει μπει τα τελευταία τρία χρόνια η Ευρωπαϊκή Ενωση. Το μεγάλο ζητούμενο για την Ελλάδα θα είναι η πορεία των υπηρεσιών και ειδικά του τουρισμού, που αποτελεί διαχρονικά μεγάλο κεφάλαιο για το ΑΕΠ της χώρας.

Η περίοδος κατά την οποία εξελίσσεται ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή, μαζί με τις διαπραγματεύσεις για τους δασμούς των ΗΠΑ προς την Ε.Ε., είναι κρίσιμη, καθώς βρισκόμαστε ακόμη στην αρχή της σεζόν. Οι απώλειες στις μεγάλες οικονομίες της Ε.Ε., όπως η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία, αλλά και το οικονομικό κλίμα στην Αγγλία, θα κρίνουν τις απώλειες για το μεγαλύτερο μέρος τουριστών που δέχεται κάθε χρόνο η χώρα. Από την άλλη, οι τουρίστες από ΗΠΑ και Ισραήλ, οι οποίοι είχαν αυξητική τάση τα τελευταία χρόνια, θα το σκεφτούν φέτος να κάνουν διακοπές πολύ μακριά από την πατρίδα τους.

ΤΑ ΣΕΝΑΡΙΑ ΓΙΑ ΚΛΕΙΣΙΜΟ ΤΩΝ ΣΤΕΝΩΝ ΤΟΥ ΟΡΜΟΥΖ ΕΚΤΟΞΕΥΣΑΝ ΝΑΥΛΟΥΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΗ

200 ελληνικά πλοία πλέουν στην περιοχή

Η ελληνική ναυτιλία βρίσκεται σε επιφυλακή, καθώς η ένταση στον Περσικό Κόλπο και στον Κόλπο του Ομάν αυξάνεται μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στο Ιράν. Περίπου 200 πλοία ελληνικών συμφερόντων πλέουν στην περιοχή, αποτυπώνοντας τον κρίσιμο ρόλο της χώρας στις παγκόσμιες ενεργειακές ροές, αλλά και τον αυξανόμενο κίνδυνο για επιχειρησιακές αναταράξεις.

Η επιδείνωση της κατάστασης με αφορμή τους αμερικανικούς βομβαρδισμούς έχει προκαλέσει συναγερμό στο υπουργείο Ναυτιλίας, το οποίο βρίσκεται σε συνεχή επικοινωνία με πλοιοκτήτες και καλεί για ενίσχυση των μέτρων ασφαλείας. Τα Στενά του Ορμούζ, από όπου περνά περίπου το 25% του παγκόσμιου πετρελαίου, αποτελούν στρατηγικό σημείο. Κατά το α’ τρίμηνο του 2025, 1.201 ελληνόκτητα πλοία διέσχισαν την περιοχή.

Η αστάθεια έχει ήδη αρχίσει να επηρεάζει την αγορά: οι ναύλοι των μεγάλων πετρελαιοφόρων έχουν αυξηθεί έως και 25%, ενώ το κόστος ναυτασφαλίσεων για «θερμές ζώνες» φτάνει έως και +60%. Στο μεταξύ, τα containerships επιλέγουν μακρύτερες διαδρομές, π.χ. μέσω του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας, γεγονός που αυξάνει τον χρόνο μεταφοράς και το λειτουργικό κόστος.

Παρά τη σκληρή ρητορική, το Ιράν δύσκολα θα προχωρήσει σε πλήρες κλείσιμο των Στενών, αφού από εκεί διακινείται πάνω από το 80% των εξαγωγών του. Περισσότερα από 20 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου διακινούνται καθημερινά από τα Στενά του Ορμούζ -ποσότητα που αντιστοιχεί στο 20% της παγκόσμιας κατανάλωσης πετρελαίου- και περίπου το 25% των ροών LNG. Οποιαδήποτε διακοπή, έστω και μερική, δεν θα συνιστούσε απλώς περιφερειακή κρίση, αλλά παγκόσμιο σοκ. Η προοπτική ενός αποκλεισμού των Στενών του Ορμούζ από το Ιράν θα μπορούσε να δημιουργήσει σοβαρές αναταράξεις όχι μόνο για τις Ηνωμένες Πολιτείες, που θα αντιμετώπιζαν άμεσες επιπτώσεις από την άνοδο των τιμών του πετρελαίου και τον επακόλουθο πληθωρισμό, αλλά και για την Κίνα.

Πιο πιθανό σενάριο θεωρείται ένας επιλεκτικός αποκλεισμός κατά δυτικών πλοίων. Αυτό θα ενίσχυε τις εντάσεις με αραβικά κράτη και θα μπορούσε να οδηγήσει σε στρατιωτική απάντηση. Οποιαδήποτε σοβαρή διακοπή στη ναυσιπλοΐα θα προκαλούσε παγκόσμιο ενεργειακό σοκ. Η Κίνα, που εισάγει μεγάλες ποσότητες LNG από το Κατάρ, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη. Αντίθετα, η Ινδία έχει διαφοροποιήσει τις πηγές προμήθειάς της, μειώνοντας την εξάρτησή της από τη Μέση Ανατολή.

eleftherostypos.gr