Νέο σκηνικό στην Ανατολική Μεσόγειο μετά την Τριμερή: Γιατί έστειλε ο Νετανιάχου ξεκάθαρο μήνυμα στον τουρκικό αναθεωρητισμό

Για πρώτη φορά στην ιστορία της Τριμερούς ΣυνεργασίαςΕλλάδας–Κύπρου–Ισραήλ, Ισραηλινός ηγέτης απηύθυνε ένα τόσο καθαρό μήνυμα προς την Άγκυρα, με αφορμή τον τουρκικό αναθεωρητισμό, ο οποίος εκδηλώνεται όχι μόνο έναντι της Ελλάδας και της Κύπρου, αλλά και του ίδιου του Ισραήλ. Ο Μπέντζαμιν Νετανιαχου δίνοντας πλεον άλλη διάσταση στην Τριμερή, την οποία ανέφερε ως «Συμμαχία», προειδοποίησε ότι Ελλάδα, Κύπροςκαι Ισραήλείναι τρεις χώρες περήφανες για την ιστορία τους προσθέτοντας: «Σε όσους φαντασιώνονται ότι μπορούν να επανιδρύσουν αυτοκρατορίες και να επιβάλουν την κυριαρχία τους στις πατρίδες μας, λέω το εξής: ξεχάστε το. Δεν πρόκειται να συμβεί. Ούτε να το σκέφτεστε. Είμαστε αποφασισμένοι και ικανοί να υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας, και η συνεργασία μας ενισχύει ακόμη περισσότερο αυτή την ικανότητα. Μαζί, εμείς οι τρεις γνήσιες δημοκρατίες της Ανατολικής Μεσογείου θα προωθήσουμε την ασφάλεια, την ευημερία και την ελευθερία».



Η δήλωση αυτή του κ. Νετανιάχου αποτελεί ευθεία απάντηση στις συστηματικές επιθέσεις που εξαπολύει ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εναντίον του Ισραήλ, όπου, με αφορμή τη Γάζα, υπενθυμίζει τα «δικαιώματα» της χώρας του στην περιοχή ως διαδόχου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που ο Τούρκος ηγέτης μιλά για την «απελευθέρωση» της Ιερουσαλήμ. Η Τουρκία, και ειδικότερα ο κ. Ερντογάν, τόσο στη Συρία όσο και στο Ιράκ, έχει ως σημείο αναφοράς τις κτήσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ ο Τούρκος Πρόεδρος συχνά αναφέρεται στα λεγόμενα «σύνορα της καρδιάς», τα οποία καλύπτουν ολόκληρο το εύρος των κτήσεων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Το σχήμα της Τριμερούς Συνεργασίας από την πρώτη στιγμή της συγκρότησής του είχε σαφώς και την πτυχή της ασφάλειας, όμως ποτέ δεν είχε γίνει αναφορά στις νεοοθωμανικές επιδιώξεις της Τουρκίας. Αντιθέτως, αυτό που δήλωναν πάντοτε οι τρεις χώρες ήταν ότι το σχήμα της συνεργασίας δεν στρέφεται εναντίον άλλης χώρας και είναι ανοικτό σε όποια χώρα ασπάζεται τις αρχές του Διεθνούς Δικαίου και της καλής γειτονίας.

Ο Νετανιάχου, πάντως, απαντώντας σε ερώτηση κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου, τόνισε ότι «δεν αναζητούμε αντιπαράθεση με κανέναν. Και οι δύο εταίροι μου εδώ δεν αναζητούν αντιπαράθεση. Αυτό που αναζητούμε είναι σταθερότητα και ειρήνη. Είμαστε αποφασισμένοι να υπερασπιστούμε τις χώρες μας» προειδοποιώντας όμως ότι ελπίζει «να μην τεσταρισθει η Συμμαχία μας».



ΚλείσιμοΌμως το στίγμα που εδωσε ηταν ξεκάθαρο: «Μαζί, φέρνουμε σταθερότητα μέσω της ισχύος, ευημερία μέσω της ισχύος και, το σημαντικότερο, ειρήνη μέσω της ισχύος». Το πλαίσιο που πρόβαλε ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, και με δεδομένη πλέον τη στενή συνεργασία και στον τομέα των εξοπλισμών, προσδίδει νέα διάσταση στην Τριμερή Συνεργασία, την οποία ο Ισραηλινός πρωθυπουργός συνέχιζε να αναφέρει καθ’ όλη τη διάρκεια των δηλώσεών του ως «Συμμαχία».

Η χθεσινή Τριμερής στα Ιεροσόλυμα συμβάλλει στη δημιουργία ενός νέου σκηνικού στην Ανατολική Μεσόγειο, από το οποίο αυτοαποκλείεται η Τουρκία, γεγονός που πυροδοτεί τις υστερικές αντιδράσεις της απέναντι σε αυτή τη συνεργασία, η οποία έχει και τη στήριξη των ΗΠΑ.
Χωρίς αυτό, βεβαίως, να σημαίνει ότι τα προβλήματα ασφάλειας της Ελλάδας και της Κύπρου, καθώς και οι απειλές εκ μέρους της Τουρκίας, αντιμετωπίζονται αυτομάτως λόγω της αναβάθμισης που επιχειρεί ο Μπέντζαμιν Νετανιάχου στην Τριμερή Συνεργασία.

Συνεργασία

Τόσο ο Κυριάκος Μητσοτάκηςόσο και ο Νίκος Χριστοδουλίδης έδωσαν ιδιαίτερη έμφαση στη συνεργασία των τριών χωρών ως πυλώνα του μεγάλου σχεδίου για τον διάδρομο IMEC, ο οποίος όχι μόνο ανοίγει τον δρόμο της Δύσης προς την Ινδία και τη Νοτιοανατολική Ασία μέσω των χωρών του Κόλπου, αλλά αποτελεί και τον εναλλακτικό μεγάλο εμπορικό διάδρομο, ανταγωνιστικό εκείνων της Κίνας.

Όσο πλησιάζει η επόμενη φάση της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Γάζα, τόσο έρχεται πιο κοντά η υλοποίηση του IMEC, και οι τρεις ηγέτες έδειξαν χθες την αποφασιστικότητά τους ώστε να μην υπάρξουν πισωγυρίσματα σε αυτό το μεγάλο σχέδιο.



Η σύγκληση της Τριμερούς στη συγκεκριμένη συγκυρία αποτελεί απόδειξη της ανθεκτικότητας του σχήματος, αλλά και της εμβάθυνσης της συνεργασίας των τριών χωρών, οι οποίες πλέον θέτουν στην ατζέντα συγκεκριμένα σχέδια τόσο για τη συνεργασία στην Άμυνα και την Ασφάλεια, όσο και στην καινοτομία, την ενέργεια και την Τεχνητή Νοημοσύνη. Στην Κοινή Διακήρυξη αποτυπώνεται μάλιστα αυτό το κλίμα αποφασιστικότητας, ώστε η Τριμερής να παράξει συγκεκριμένα έργα και να μην παραμείνει στο επίπεδο διακηρύξεων.

Όσον αφορά το ευρύτερο γεωπολιτικό αποτύπωμα που έχει πλέον η Τριμερής, ενδεικτικά αναφέρουμε την εισαγωγή της Κοινής Διακήρυξης: «Αναγνωρίζουμε ότι η περιοχή μας βρίσκεται σε μια ιστορική καμπή, με την ευκαιρία να εγκαινιάσει μια εποχή σταθερότητας, ευημερίας και συνεργασίας που εκτείνεται από την Ινδία, μέσω της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου, έως την Ευρώπη. Αυτό το κοινό όραμα για πρόοδο, ασφάλεια, σταθερότητα και ειρήνη θεμελιώνεται στον σεβασμό της ιστορικής κληρονομιάς των λαών που τους συνδέει, στα κοινά τους συμφέροντα και στις κοινές τους αξίες».

Οι τρεις χώρες επιβεβαίωσαν τη σημασία του σχήματος 3+1 με τις ΗΠΑ και κάλεσαν και άλλους «ομονοούντες εταίρους» να συμμετάσχουν στο πλαίσιο συνεργασίας σε αυτή τη μορφή.

Τι αναφέρει η διακήρυξη της Τριμερούς

Η ενέργεια βρίσκεται, βεβαίως, στην κορυφή των προτεραιοτήτων της Τριμερούς και στην Κοινή Διακήρυξη εκφράζεται η αποφασιστικότητα για την προώθηση κοινών ενεργειακών έργων, συμπεριλαμβανομένης της ανάπτυξης φυσικού αερίου, των ηλεκτρικών διασυνδέσεων και των πρωτοβουλιών για ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ως σταθερή βάση συνεργασίας στην περιοχή, με βάση το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του δικαίου της θάλασσας, και με σεβασμό στο δικαίωμα όλων των κρατών να ασκούν τα δικαιώματά τους στις αντίστοιχες Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) και την υφαλοκρηπίδα τους.

Οι τρεις ηγέτες εξέφρασαν επίσης την ισχυρή δέσμευσή τους για το έργο Great Sea Interconnector και συμφώνησαν να συνεργαστούν για την προώθησή του. Η διασυνδεσιμότητα αποτελεί ένα από τα μεγάλα θέματα της ατζέντας και οι τρεις χώρες δεσμεύθηκαν να συστήσουν ομάδα εργασίας που θα παρακολουθεί την προώθηση των περιφερειακών έργων διασύνδεσης στο πλαίσιο του IMEC.

Η Τριμερής εξέτασε τα θέματα της θαλάσσιας ασφάλειας και δεσμεύθηκε για συνεργασία στην προστασία των θαλάσσιων οδών και των κρίσιμων υποδομών έναντι αναδυόμενων απειλών, ενώ χαιρέτισε τη σύσταση του Κέντρου Αριστείας για την Κυβερνοασφάλεια στη Θάλασσα (MCCE) στην Κύπρο και την προγραμματισμένη έναρξη λειτουργίας του το 2026.

Οι τρεις ηγέτες αποφάσισαν ακόμη τη σύσταση Τριμερούς Ομάδας Εργασίας για την Ετοιμότητα και Αντιμετώπιση Εκτάκτων Αναγκών και χαιρέτισαν την πρωτοβουλία για τη σύσταση του Περιφερειακού Σταθμού Αεροπυρόσβεσης με έδρα την Κύπρο (Cyprus Regional Aerial Firefighting Station). Σημαντικό κεφάλαιο αποτελεί η συνεργασία για την αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής κρίσης και συμφωνήθηκε οι αρμόδιες Αρχές να ξεκινήσουν τις απαραίτητες εργασίες για τη σύναψη τριμερών μνημονίων συνεργασίας σχετικά με τη διαχείριση υδάτων και λυμάτων, καθώς και για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Σε ό,τι αφορά τη Γάζα, η Τριμερής αναγνώρισε τον ρόλο της Κύπρου και της Ελλάδας στις ανθρωπιστικές προσπάθειες μέσω του θαλάσσιου διαδρόμου «Αμάλθεια», αναγνώρισε τη σημασία του Ειρηνευτικού Σχεδίου των 20 σημείων για τη Γάζα του Προέδρου Τραμπ, το οποίο υιοθετήθηκε στο ψήφισμα 2803 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, και αναγνώρισε το έργο του Κέντρου Πολιτικο-Στρατιωτικού Συντονισμού για τη Γάζα (CMCC), υπό την αιγίδα των ΗΠΑ, στο οποίο συμμετέχουν η Κύπρος και η Ελλάδα.

Στη Διακήρυξη επισημαίνεται επίσης ότι η Τριμερής διαβεβαιώνει το δικαίωμα του Ισραήλ στην αυτοάμυνα, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, και απορρίπτει τους αβάσιμους ισχυρισμούς κατά του Ισραήλ.

Στην Κοινή Διακήρυξη υπάρχει συγκεκριμένη αναφορά στον σεβασμό των θρησκευτικών τόπων στο Ισραήλ και επισημαίνεται η ιδιαίτερη σημασία της Ιερουσαλήμ για τις τρεις μονοθεϊστικές θρησκείες: τον Ιουδαϊσμό, τον Χριστιανισμό και το Ισλάμ. «Υπενθυμίζουμε τους εγγενείς και στενούς ιστορικούς δεσμούς μεταξύ του εβραϊκού λαού και της ιστορικής του πατρίδας. Επαναλαμβάνουμε τη δέσμευσή μας για τη διατήρηση του status quo στους Ιερούς Τόπους της Ιερουσαλήμ και τονίζουμε το έντονο ενδιαφέρον μας για τη διαφύλαξη της παρουσίας και της πολιτισμικής κληρονομιάς των Χριστιανικών Εκκλησιών» ανέφερε η Διακήρυξη.