Ο Αμαζόνιος και οι εκλεγμένοι εχθροί του

Γιάννης Σιώτος*

Οι επιτιθέμενοι στον Αμαζόνιο έχουν συγκροτήσει έναν αποτελεσματικό πολιτικό συνασπισμό, που συμπεριλαμβάνει κτηνοτρόφους βοοειδών, εξαγωγείς εμπορευμάτων και εταιρείες εξόρυξης, οι οποίοι ασκούν πίεση στα μέλη του Κογκρέσου της Βραζιλίας, για να χαλαρώσουν τους υφιστάμενους νόμους και κανονισμούς για την προστασία του τροπικού δάσους. Επίσης, μπλοκάρουν τις πολιτικές υπέρ του κλίματος και ασκούν πίεση στις κρατικές αρχές, για να απέχουν από την επιβολή προστίμων και κυρώσεων για περιβαλλοντικά εγκλήματα.

Ο συνασπισμός ασκεί επιρροή, χρηματοδοτώντας τις εκστρατείες πολιτικών, οι οποίοι, σε αντάλλαγμα, αντιδρούν σε πολιτικές που αποσκοπούν σε μέτρα που εξασφαλίζουν περιβαλλοντικές προστασίες. Ο συνασπισμός για την αποψίλωση των δασών του Αμαζονίου ενεργεί ατιμώρητα, επειδή οι πολιτικοί που βοηθά να εκλεγούν, αδιαφορούν για την προστασία του.

Στην απέραντη περιοχή του Αμαζονίου, εγκληματικά κυκλώματα διακινούν λαθραία αγαθά, όπως ναρκωτικά, ξυλεία, άγρια ζώα, ακόμη και ανθρώπους. Δωροδοκούν και δελεάζουν κρατικούς αξιωματούχους, για να εξασφαλίσουν πως το τροπικό δάσος ελέγχεται χαλαρά. Καθώς οι παράνομες οικονομικές δραστηριότητές τους εξαρτώνται από την κατασκευή και την πρόσβαση σε μυστικούς αεροδιαδρόμους, πλωτές οδούς και συνοριακές διαβάσεις, έχουν κίνητρα να κρατούν τις δυνάμεις ασφαλείας μακριά από τις περιοχές στις οποίες δραστηριοποιούνται.

Κατά τη διάρκεια της θητείας του, ο Μπολσονάρο ενίσχυσε τον συνασπισμό για την αποψίλωση των δασών, με την έκδοση μιας σειράς εκτελεστικών διαταγμάτων που θέτουν σε κίνδυνο το τροπικό δάσος. Μείωσε, επίσης, τα κονδύλια του προϋπολογισμού για τις υπηρεσίες προστασίας του περιβάλλοντος, ενώ, σε διεθνές επίπεδο, απέσυρε τη Βραζιλία από τις πολυμερείς διαπραγματεύσεις για το κλίμα, στις οποίες η Βραζιλία ηγείτο για δεκαετίες στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Διέλυσε, επίσης, το διοικητικό σώμα του Amazon Fund, ενός οργανισμού που επέτρεπε σε ξένες χώρες να παρέχουν πόρους, για να βοηθήσουν στη χρηματοδότηση πολιτικών υπέρ του κλίματος.

Οπως ήταν αναμενόμενο, η ανομία στον Αμαζόνιο εκτινάχθηκε. Αυτή η βία δεν περιορίστηκε στις δολοφονίες ενεργών ακτιβιστών για το κλίμα. Μεταξύ του 2018 και του 2020, τα ποσοστά δολοφονιών αυξήθηκαν κατά 9% στις αγροτικές περιοχές και κατά 13,8% σε μικρές πόλεις σε όλο τον Αμαζόνιο, ενώ οι βίαιοι θάνατοι στην υπόλοιπη Βραζιλία μειώθηκαν. Το βίαιο έγκλημα είναι ιδιαίτερα εμφανές σε περιοχές του τροπικού δάσους, όπου η αποψίλωση των δασών αφθονεί: δήμοι όπου τα ποσοστά αποψίλωσης είναι υψηλά έχουν ποσοστό βίαιων θανάτων που είναι 48% υψηλότερο από εκείνο σε περιοχές όπου η αποψίλωση των δασών είναι σε χαμηλά επίπεδα.

Ο Λούλα θα αντιμετωπίσει σκληρές αντιδράσεις στις προσπάθειές του να τερματίσει την αποψίλωση των δασών. Υπολογίζεται πως το 40% των εδρών στο νεοεκλεγμένο Κογκρέσο κατέχεται από πολιτικούς οι οποίοι εκπροσωπούν ομάδες συμφερόντων που θα πλήττονταν, εάν θεσπιστούν πραγματικά αποτελεσματικές προστασίες. Οι πολιτικοί αυτοί θα λειτουργήσουν ως πέμπτη φάλαγγα, για να μπλοκάρουν τα νομοσχέδια για το κλίμα και την κατανομή κονδυλίων για την προστασία του Αμαζονίου. Η δημοσιονομική κατάσταση της διοίκησης, επιπλέον, είναι δεινή. Σε μια εποχή που απαιτούνται επενδύσεις για την ανοικοδόμηση της κρατικής ικανότητας για την προστασία των δασών, στα δημόσια ταμεία στη Βραζιλία τα μετρητά τελειώνουν.

Ο Λούλα θα προωθήσει, επίσης, τις πολιτικές του για το κλίμα σε μια εποχή που η παγκόσμια καταναλωτική οικονομία απαιτεί περισσότερη, παρά λιγότερη αποψίλωση δασών. Οι αγορές στην Ευρώπη, τις Ηνωμένες Πολιτείες και, κυρίως, την Κίνα σαρώνουν βραζιλιάνικα προϊόντα, όπως η σόγια και το βόειο κρέας, από περιοχές που έχουν αποψιλωθεί, δημιουργώντας ισχυρά κίνητρα για την κοπή δέντρων και την εκκαθάριση γης με την πυρπόλησή της.

Ο Λούλα έχει ιστορικό επιτυχιών στο να αποκρούει τις δυνάμεις υπέρ της αποψίλωσης των δασών. Οταν διετέλεσε για πρώτη φορά πρόεδρος από το 2003 έως το 2010, έκανε εξαιρετική δουλειά στον περιορισμό των εκπομπών άνθρακα από την αποψίλωση των δασών.

Οι πολιτικές του Λούλα επέκτειναν τις νομικά προστατευόμενες ζώνες εντός του Αμαζονίου και κατέστησαν πιο δαπανηρή την παραβίαση του νόμου με την ενίσχυση της αστυνομικής ισχύος. Ο Λούλα έδωσε, επίσης, στους αγρότες φθηνή πιστοληπτική ικανότητα, με αντάλλαγμα την προστασία των δασών. Η Βραζιλία, εκείνη την εποχή, έλαβε, επίσης, πάνω από 1 δισεκατομμύριο δολάρια από τη Γερμανία και τη Νορβηγία, στο πλαίσιο του Amazon Fund, για την προστασία του δάσους. Ως αποτέλεσμα, η αποψίλωση των δασών μειώθηκε κατά 76% μεταξύ του 2005 και του 2012.

Οι πληροφορίες προέρχονται από το άρθρο «What Lula’s Return Means for the Amazon» των Matias Spektor και Guilherme Fasolin

*Δημοσιογράφος, συγγραφέας

πηγή : από την έντυπη έκδοση της "Εφημερίδας των Συντακτών" - φώτο: EPA / MARCELO SAYAO