Οι αλλαγές που φέρνει στην αγορά εργασίας η συμφωνία για τις συλλογικές συμβάσεις – Τα 4 βασικά σημεία της

Κείμενο: Θανάσης Παπαδής

Σε μια συμφωνία με ιδιαίτερη βαρύτητα για την αγορά εργασίας και τις εργασιακές σχέσεις της χώρας κατέληξαν κυβέρνηση και κοινωνικοί εταίροι, ανοίγοντας ουσιαστικά τον δρόμο για την αρχή του τέλους μιας περιόδου δεκατριών ετών κατά την οποία οι συλλογικές συμβάσεις είχαν αποδυναμωθεί σε σημείο σχεδόν πλήρους αδρανοποίησης, έπειτα από τα μνημονιακά μέτρα του 2012. Η νέα Κοινωνική Συμφωνία δεν αποτελεί απλώς μια τεχνική μεταβολή στο πεδίο των εργασιακών θεσμών· σηματοδοτεί μια βαθύτερη μεταστροφή, ένα πρώτο βήμα επαναφοράς της συλλογικής διαπραγμάτευσης σε λειτουργικό ρόλο, μετά από μια μακρά περίοδο κατά την οποία οι εργαζόμενοι είχαν μείνει χωρίς ουσιαστική προστατευτική ομπρέλα σε κλαδικό ή επαγγελματικό επίπεδο.

Παρά ταύτα, η εξέλιξη αυτή δεν λύνει αυτόματα όλα τα συσσωρευμένα προβλήματα, ούτε συνεπάγεται ότι οι εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι που σήμερα βρίσκονται εκτός συμβάσεων θα ενταχθούν άμεσα σε ένα νέο, σταθερό πλαίσιο δικαιωμάτων. Η πορεία αποκατάστασης θα είναι προοδευτική και θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη βούληση, την οργάνωση και την υπευθυνότητα εργοδοτών, εργαζομένων και κυβέρνησης. Ωστόσο, για πρώτη φορά μετά από χρόνια, κάτι ουσιαστικό αλλάζει προς τη σωστή κατεύθυνση, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις να ανακτηθεί μέρος της ισορροπίας που είχε χαθεί από το 2012 και έπειτα.

Τη συμφωνία παρουσίασε η υπουργός Εργασίας, Νίκη Κεραμέως, σε κοινή συνέντευξη τύπου με τους προέδρους της ΓΣΕΕ, του ΣΕΒ, της ΓΣΕΒΕΕ, της ΕΣΕΕ, του ΣΕΤΕ και του ΣΒΕ, υπογραμμίζοντας τον συναινετικό χαρακτήρα της διαδικασίας. Πρόκειται άλλωστε για την πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια που το σύνολο των Εθνικών Κοινωνικών Εταίρων προσυπογράφει ένα τόσο σαφές και δεσμευτικό πλαίσιο συνεργασίας.

Βασικά σημεία της συμφωνίας

Πλήρης επαναφορά της μετενέργειας: Καταργείται το δεύτερο μνημονιακό μέτρο του 2012 που προέβλεπε μερική μετενέργεια τρεις μήνες μετά τη λήξη μιας σύμβασης, με αποτέλεσμα οι μισθοί να «πέφτουν» στο επίπεδο της ατομικής σύμβασης βάσει του κατώτατου μισθού. Με τη νέα ρύθμιση, η μετενέργεια επανέρχεται πλήρως και χωρίς μειώσεις μισθών: όλα τα μισθολογικά, θεσμικά και εργασιακά δικαιώματα συνεχίζουν να ισχύουν μέχρι την υπογραφή νέας συλλογικής σύμβασης. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες αλλαγές, που αποκαθιστά ένα θεμελιώδες εργαλείο προστασίας των εργαζομένων.

Διεύρυνση της δυνατότητας επέκτασης των Συλλογικών Συμβάσεων: Το απαιτούμενο ποσοστό κάλυψης μειώνεται από 50% σε 40%. Πλέον η επέκταση μιας σύμβασης θα βασίζεται στον ΚΑΔ της επιχείρησης, ανεξάρτητα από το αν είναι μέλος μιας εργοδοτικής οργάνωσης. Έτσι, π.χ., μια επιχείρηση με ΚΑΔ κλωστοϋφαντουργίας θα δεσμεύεται από την κλαδική σύμβαση ακόμη και αν δεν είναι οργανωμένη στην αντίστοιχη εργοδοτική ένωση. Αυτό συνεπάγεται ευρύτερη κάλυψη εργαζομένων και περιορισμό του φαινομένου των «ανενεργών» συλλογικών συμβάσεων.

Ρόλος της ΓΣΕΕ και απλοποίηση των μητρώων: Η ΓΣΕΕ αποκτά τη δυνατότητα να συνάπτει επικουρικά συλλογικές συμβάσεις όταν προσκληθεί από μέλος, ώστε να καταστεί δυνατή η επέκταση των συμβάσεων. Παράλληλα, απλοποιούνται οι διαδικασίες εγγραφής στα Μητρώα ΓΕΜΗΣΟΕ και ΓΕΜΗΟΕ, ενισχύοντας την αντιπροσωπευτικότητα και επομένως την ικανότητα επέκτασης των συμβάσεων.

Επιτάχυνση των διαδικασιών επίλυσης διαφορών: Προβλέπονται ταχύτερες διαδικασίες στον ΟΜΕΔ, με μηχανισμό προελέγχου για μονομερή προσφυγή σε μεσολάβηση και διαιτησία. Καταργείται ο δεύτερος βαθμός διαιτησίας, ώστε οι αποφάσεις να εκδίδονται γρηγορότερα, ενώ παραμένει η δυνατότητα δικαστικής προσβολής.

Παρά την πρόοδο, η κυβέρνηση διατηρεί τον καθορισμό του κατώτατου μισθού για περίπου 500.000 ανειδίκευτους εργαζόμενους. Από το 2027, ο κατώτατος μισθός θα καθορίζεται μετά από διαβούλευση με τους κοινωνικούς εταίρους, ενώ οι αυξήσεις θα δίνονται από τον Ιανουάριο, αντί για τον Απρίλιο όπως σήμερα.

Ιδιαίτερη σημασία έχει ότι 15 συλλογικές συμβάσεις που σήμερα παραμένουν ανενεργές μπορούν να ενεργοποιηθούν από το 2026 βάσει της συμφωνίας, ενώ και η σύμβαση της Ομοσπονδίας Εργατών Μετάλλου που έχει συναφθεί με τον ΣΕΒ αποκαθιστά πλέον τη δυνατότητα επέκτασης, εφόσον λυθούν τα ζητήματα εκπροσώπησης.

Ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ, Γιάννης Παναγόπουλος, μίλησε για σημαντική κατάκτηση και αφετηρία επανεκκίνησης του κοινωνικού διαλόγου, ενώ ο πρόεδρος του ΣΕΒ, Σπύρος Θεοδωρόπουλος, υπογράμμισε την ευθύνη των εργοδοτών στη στήριξη των εισοδημάτων. Οι πρόεδροι ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ και ΣΒΕ σημείωσαν ότι η συμφωνία δημιουργεί πλαίσιο σύγχρονο, ευρωπαϊκό, που ενισχύει την παραγωγικότητα, τη σταθερότητα και την ποιότητα της εργασίας.

Το ευρύτερο μήνυμα της συμφωνίας

Αν και η συμφωνία δεν λύνει ως διά μαγείας όλα τα προβλήματα, ούτε εξασφαλίζει ότι όλοι οι εργαζόμενοι θα καλυφθούν άμεσα από συλλογικές συμβάσεις, αποτελεί μια καθοριστική καμπή. Για πρώτη φορά μετά από 13 επώδυνα χρόνια απορρύθμισης, ανοίγει ο δρόμος για την επανόρθωση σοβαρών στρεβλώσεων στην αγορά εργασίας.

Το επόμενο βήμα βρίσκεται πλέον στα χέρια των κοινωνικών εταίρων και της κυβέρνησης: η ταχύτητα επαναφοράς των συλλογικών συμβάσεων θα εξαρτηθεί από τη δέσμευση, τη διαπραγματευτική ωριμότητα και τη συνεργασία όλων των πλευρών. Αυτό που ξεκινάει σήμερα είναι μια αλλαγή κατεύθυνσης – και μια ευκαιρία να ξαναχτιστεί ένα σύστημα εργασιακών σχέσεων πιο δίκαιο, σταθερό και βιώσιμο για όλους.

newsbeast.gr