Οι ελληνικές θάλασσες στα… σαγόνια του καρχαρία

Πριν από δεκαπέντε μέρες ένα ζευγάρι που είχε βγει στα ανοιχτά της Κέρκυρας με φουσκωτό για ψάρεμα εντόπισε έναν καρχαρία κάτω από τη βάρκα του. Το ζευγάρι των ερασιτεχνών ψαράδων δεν πανικοβλήθηκε. Κατέγραψε μάλιστα με κινητό το άγριο ζώο.

Σύμφωνα με τις περιγραφές, επρόκειτο για καρχαρία μάκο που εντοπίζεται στον Ατλαντικό, τον Ειρηνικό και τον Ινδικό Ωκεανό αλλά και σε ορισμένα σημεία της Μεσογείου. Το ίδιο διάστημα ψαράς εντόπισε άλλον έναν καρχαρία στον Μεσσηνιακό Κόλπο, ενώ στη Χαλκιδική ο Βασίλης Καραγιαννάκης, επαγγελματίας αλιεύς εδώ και χρόνια, έπιασε με παραγάδι τον τρίτο καρχαρία στις ελληνικές θάλασσες για φέτος μέσα σε λίγες μόνο μέρες.

«Είναι η περίοδος που αλιεύουμε τόνο όπως κάθε χρόνο. Δουλεύουμε κάποιο συγκεκριμένο αγκίστρι το οποίο αιχμαλωτίζει χείλη για να μη σκοτώνονται τα ψάρια και εκεί που πιάναμε τόνους, κατά λάθος πιάστηκε και αυτός ο καρχαρίας. Ήταν γύρω στα 100 κιλά, γαλάζιος, έτσι λέγεται αυτό το είδος, και τον απελευθερώσαμε», περιγράφει στην «Karfitsa» ο Βασίλης Καραγιαννάκης. Όπως λέει, την τελευταία τριετία δεν είναι σπάνιο φαινόμενο να έρχονται αντιμέτωποι με καρχαρίες, σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια. «Αυτήν τη δουλειά, να αλιεύω τόνο και ξιφία, την κάνω συστηματικά πάνω από 15 χρόνια. Μέχρι πριν από 3-4 χρόνια να είχαμε πιάσει και δύο με τρεις καρχαρίες. Δεν υπήρχαν. Τα τελευταία 3-4 χρόνια όμως έχουμε πιάσει πάρα πολλούς. Ίσως ευνοούν τα νερά, η κλιματική αλλαγή, οι θερμοκρασίες των νερών και πλησιάζουν προς την επιφάνεια» εξηγεί ο έμπειρος ψαράς.

«Πάντα υπήρχαν, δεν είναι κάτι καινούργιο»

Συνηθισμένες χαρακτηρίζουν τις εμφανίσεις καρχαριών στις ελληνικές θάλασσες οι επιστήμονες. «Δεν είναι κάτι καινούργιο. Eίναι είδη που υπήρχαν πάντα στις ελληνικές θάλασσες και τα τελευταία χρόνια εμφανίζονται περισσότερο μάλλον εξαιτίας της καταγραφής τους στα κοινωνικά δίκτυα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπήρχαν ή ότι δεν πιάνονταν στα δίχτυα των ψαράδων τα προηγούμενα χρόνια. Υπήρχαν εδώ και πάρα πολλά χρόνια, είναι καταγεγραμμένα, δεν είναι κάτι νέο για εμάς ότι έχουν εμφανιστεί», λέει στην «Κarfitsa» ο Θανάσης Τσίκληρας, καθηγητής Βιολογίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Ιχθυολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και προσθέτει: «Δεν είναι κάτι που μας ανησυχεί. Δεν υπάρχει ένδειξη αυτήν τη στιγμή ότι έχει αυξηθεί ο αριθμός των ειδών που υπάρχουν στις ελληνικές θάλασσες ή οι πληθυσμιακές πυκνότητες αυτών». «Τα είδη καρχαριών που ζουν στα ελληνικά θαλάσσια ύδατα υπάρχουν εδώ και χιλιάδες χρόνια. Δεν έχουν αυξηθεί, αλλά σίγουρα άνοιξη και καλοκαίρι, όταν οι άνθρωποι είναι περισσότεροι στη θάλασσα και οι καιρικές συνθήκες είναι καλύτερες, είναι πιο συνηθισμένο να κάνει κάποιος μια τέτοια παρατήρηση», υπερθεματίζει η Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια Έρευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος». Σύμφωνα με τον κ. Τσίκληρα, αυτήν τη στιγμή υπολογίζεται ότι ζουν στη Μεσόγειο γύρω στα 65 είδη καρχαριών και σαλαχιών. Αν και ορισμένα από αυτά έχουν έρθει στη λεκάνη της Μεσογείου από αλλού, καταγράφονται πλέον ως μεσογειακοί πληθυσμοί. Και αυτό γιατί είναι μεγαλόσωμα είδη που μετακινούνται σχεδόν σε όλο τον κόσμο.

«Πόσο επικίνδυνοι είναι;»

Όπως αναφέρει ο διευθυντής του Εργαστηρίου Ιχθυολογίας του ΑΠΘ Θανάσης Τσίκληρας, ορισμένα από αυτά τα είδη που ζουν στη Μεσόγειο έχουν επιτεθεί σε ανθρώπους σε άλλες περιοχές του κόσμου. Στην Ελλάδα υπάρχει καταγεγραμμένο ένα περιστατικό με θανατηφόρα επίθεση καρχαρία σε άνθρωπο, στην Κέρκυρα το 1950. «Δεν νομίζω ότι υπάρχει περίπτωση να βρεθεί κανείς, στα βάθη που κολυμπάμε εμείς, αντιμέτωπος με καρχαρία ανησυχητικού μεγέθους, γιατί τα μεγάλα ζώα δύσκολα θα βρεθούν στα ρηχά νερά. Ό,τι ζώο δεις στη θάλασσα, ακόμη και δελφίνι ή χελώνα, δεν είναι παιχνίδι», προειδοποιεί ο κ. Τσίκληρας, με την κ. Μήλιου να τονίζει πως «οι καρχαρίες, πέρα από τους μύθους του Χόλιγουντ, είναι καλό να συνειδητοποιήσουμε ότι σίγουρα δεν αποτελούν κίνδυνο. Είναι μεγαλύτερος κίνδυνος στις ελληνικές θάλασσες τους καλοκαιρινούς μήνες από την αλόγιστη χρήση ταχύπλοων σκαφών και τζετ σκι που μπορεί να προκαλέσουν ατυχήματα ή δυστυχήματα παρά ένας καρχαρίας», ενώ αναλύει τι πρέπει να κάνουμε αν έρθουμε αντιμέτωποι με καρχαρία: «Να μην αντιδράσουμε. Τα ζώα αυτά δεν είναι επιθετικά προς τον άνθρωπο, εκτός αν θεωρήσουν ότι απειλούνται. Οπότε μην κάνετε απότομες κινήσεις και γενικώς καμία αντίδραση. Όπως αν θα δείτε ένα άγριο ζώο στη στεριά».

Πώς επηρεάστηκε η βιοποικιλότητα

Οι επιστήμονες εκτιμούν μάλιστα ότι ορισμένα από τα είδη ψαριών που έχουν εισβάλει στη Μεσόγειο λόγω της κλιματικής αλλαγής είναι πιο επικίνδυνα από τους καρχαρίες. Όπως αναλύει η Αναστασία Μήλιου, διευθύντρια Έρευνας του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», «στη Μεσόγειο ζουν περισσότερα από 1.000 είδη ψαριών. Πάνω από το 10% εξ αυτών θεωρούνται εισβολικά». «Για μένα πιο πολύ κινδυνεύει κάποιος από ένα λεοντόψαρο που έχει αγκάθια, αν το πιάσει, παρά από καρχαρία, γιατί οι πιθανότητες να τον συναντήσουμε είναι πάρα πολύ μικρές», λέει ο κ. Τσίκληρας, ενώ η κυρία Μήλιου είναι ξεκάθαρη: «Ο βασικός παράγοντας που έχει επηρεάσει τη βιοποικιλότητα και δημιουργεί κενά στα οικοσυστήματα κάνοντας τις συνθήκες ευνοϊκές για να εξαπλώνονται τα νέα αυτά, ξενικά για τη Μεσόγειο, είδη είναι η υπεραλίευση. Με την εντατική υπεραλίευση αδειάζουν τα οικοσυστήματα, δημιουργούνται κενά και άρα πολύ ευνοϊκές οι συνθήκες για να εξαπλωθούν ξενικά εισβολικά είδη. Μπορεί να μιλάμε για μικρά ψαράκια αλλά και για λαγοκέφαλους, για λεοντόψαρα που είναι είδη που επεκτείνονται με πολύ μεγάλη ένταση. Ουσιαστικά με την υπεραλίευση ψαρεύουμε τους φυσικούς θηρευτές αυτών των ειδών. Αν είχαμε ντόπια ψάρια σε επαρκείς πληθυσμούς, τότε θα είχαμε έναν φυσικό μηχανισμό αποτροπής για εξάπλωση των ξενικών ειδών. Σε όλα αυτά και η κλιματική αλλαγή και η αύξηση της θερμοκρασίας και η διαπλάτυνση της διώρυγας του Σουέζ συντείνουν για να γεμίζουν με νέα εισβολικά είδη οι θάλασσές μας».

karfitsa.gr - ΠΑΝΟΣ ΜΑΝΗΣ