Οσία Σοφία της Κλεισούρας: Η ζωντανή μνήμη της Πίστης, της Γενοκτονίας και της Αντίστασης

Η Οσία Σοφία (Χοτοκουρίδου), το γένος Αμανατίου Σαουλίδου, αποτελεί μια εμβληματική μορφή της Ορθοδοξίας και του Ποντιακού Ελληνισμού, ενσαρκώνοντας τις τραγικές αλλά και ηρωικές σελίδες της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Γεννημένη το 1883 στο χωριό Σαρή-ποπά της επαρχίας Αρδάσης Τριπόλεως στον Πόντο, βίωσε από νωρίς τις διώξεις και τις φρικαλεότητες του Κεμαλισμού. Το 1914, ο σύζυγός της εκτελέστηκε στα τάγματα εργασίας, γεγονός που την ώθησε να ειδοποιήσει τους συγχωριανούς της, σώζοντάς τους από την επερχόμενη γενοκτονία. 

Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, η Οσία Σοφία εγκαταστάθηκε στην Κλεισούρα Καστοριάς, όπου αφιερώθηκε στη μοναχική ζωή στην Ιερά Μονή Παναγίας Θεοτόκου. Στις 5 Απριλίου 1944, η Κλεισούρα έγινε στόχος μιας από τις πιο φρικτές σφαγές της ναζιστικής κατοχής. Το 7ο Σύνταγμα της 4ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας των Ες-Ες, υπό τον Κάρλ Σίμερς, συνοδευόμενο από Βούλγαρους κομιτατζήδες, επιτέθηκε στο χωριό, σκοτώνοντας 280 αμάχους, μεταξύ των οποίων γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους, και πυρπολώντας 150 σπίτια, την εκκλησία, το γυμνάσιο και τη βιβλιοθήκη . Η Οσία Σοφία επέζησε και αυτής της τραγωδίας, συνεχίζοντας την ασκητική της ζωή μέχρι την κοίμησή της το 1974. 

Η αγιοκατάταξή της το 2011 και η τιμή της μνήμης της στις 6 Μαΐου από την Ορθόδοξη Εκκλησία αποτελούν αναγνώριση της πνευματικής της πορείας και της αντοχής της απέναντι στις δοκιμασίες. Όπως επισημαίνει ο Θεοφάνης Μαλκίδης, η ζωή της Οσίας Σοφίας αποτελεί "διαρκή υπενθύμιση Πίστης και Ελληνικότητας", ενώ η πορεία της από τη γενοκτονία του Πόντου στο Ολοκαύτωμα της Κλεισούρας αναδεικνύει τη σύνδεση των εγκλημάτων του Κεμαλισμού και του Ναζισμού .

Η μνήμη της Οσίας Σοφίας δεν είναι απλώς μια θρησκευτική τιμή, αλλά και ένα ιστορικό ορόσημο που υπενθυμίζει τις θυσίες και την αντοχή του ελληνικού λαού απέναντι σε διώξεις και καταστροφές. Η ζωή και το έργο της αποτελούν πηγή έμπνευσης και παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές.