Ποιοι βάζουν τις φωτιές και γιατί σβήνουν δύσκολα - Εμπρηστές με σχέδιο, megafires και επικίνδυνη αμφισβήτηση του 112

Μπροστά στο θλιβερό σκηνικό των καμένων δασικών εκτάσεων, των κατοικιών και των περιουσιών ύστερα από το τελευταίο κύμα πυρκαγιών που σάρωσε την Πάτρα και τη Δυτική Ελλάδα, φουντώνει μια σκληρή, εντελώς αχρείαστη, πολιτική διαμάχη.

Αντί για επίδειξη υπευθυνότητας και συσπείρωσης ώστε να αντιμετωπιστεί το εν εξελίξει δράμα, ο δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης, με την αμέριστη στήριξη από το ΚΚΕ, το κόμμα στο οποίο ανέκαθεν ανήκε, έφτασε να αμφισβητεί τον ρόλο του 112. Η άποψη του δημάρχου, εκτός από άκαιρη, είναι πολλαπλά επιζήμια, καθώς ενθαρρύνει το κοινό να αγνοεί ακόμη και την προειδοποίηση για έναν κίνδυνο που μπορεί να αποβεί έως και θανάσιμος - και μάλιστα για δεκάδες ή εκατοντάδες ανθρώπους.

Στελέχη της κυβέρνησης άσκησαν δριμύτατη κριτική στον κ. Πελετίδη, καταλογίζοντάς του «υποκρισία» και «εγκληματική ανευθυνότητα». Το βέβαιο όμως είναι ότι, όταν στη μάχη με τη φωτιά ρίχνονται 18.000 πυροσβέστες, οι οποίοι παλεύουν μέχρι σωματικής εξουθενώσεως και καλούνται να αντιμετωπίσουν 70 πυρκαγιές ημερησίως σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες με ανέμους έως και εννέα μποφόρ, αλλά αυτές φαίνονται ανίκητες, το μόνο που δεν χρειάζεται είναι ο διχαστικός λόγος, η κομματικοποίηση των πυρκαγιών και κυρίως η υπονόμευση μιας κατάκτησης που έχει σώσει ζωές, όπως το 112.

Η οπισθοδρόμηση στις σκηνές χάους που οδήγησαν σε τραγωδίες όπως εκείνη στο Μάτι δεν είναι επιλογή. Είναι αυτοκτονία.

Ταυτόχρονα, οι συλλήψεις εμπρηστών, περισσότερες και πιο άμεσες από κάθε άλλη φορά χάρη και στη συνδρομή των απλών πολιτών, η ανεύρευση εμπρηστικών μηχανισμών και άλλα στοιχεία που εντοπίζουν οι έρευνες των αστυνομικών αρχών επαληθεύουν την αίσθηση ότι η καταστροφή της φύσης δεν είναι πάντα από φυσικά αίτια.

Τουλάχιστον δύο ύποπτοι την ημέρα συλλαμβάνονται στη φετινή αντιπυρική περίοδο, με τον συνολικό αριθμό να ξεπερνά τους 310. Στελέχη της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού έχουν δουλειά μπροστά τους, καθώς στα χέρια τους βρίσκεται πλήθος μαρτυριών, φωτογραφιών και βίντεο για τις φωτιές που ξέσπασαν στη Δυτική Ελλάδα και τη Χίο.

Στην πιο πρόσφατη υπόθεση, την πυρκαγιά της Πάτρας o 27χρονος και ο 19χρονος που συνελήφθησαν για εμπρησμό κατ’ εξακολούθηση σε δασική και μη δασική περιοχή στα Συχαινά, κρίθηκαν προφυλακιστέοι μετά τις απολογίες τους.

Ο 19χρονος είχε ομολογήσει αμέσως μετά τη σύλληψή του ενώ ο 27χρονος είπε στους αστυνομικούς ότι «δεν θυμάμαι» καθώς ήταν μεθυσμένος. Αυτοί, όμως, είναι μόνο σταγόνα στον ωκεανό...

Το who is who

Ανδρες που κινούνται με μοτοσικλέτες σε δασικές ή ημιδασικές περιοχές πετούν μπουκάλια με εύφλεκτες ουσίες, τοποθετούν εμπρηστικούς μηχανισμούς ή απλώς ανάβουν τα ξερόχορτα με αναπτήρες. Το σκηνικό πλέον είναι τόσο συνηθισμένο που μοιάζει με καθημερινότητα.

Οι καταγγελίες των κατοίκων για υπόπτους και εμπρηστές είναι καθοριστικές. Στην περίπτωση της Πάτρας, άλλωστε, πριν από τη σύλληψη των δύο κατηγορουμένων υπήρξε μαρτυρία γυναίκας, κατοίκου της περιοχής, η οποία έλεγε ότι τους είδε να πετάνε εμπρηστικό μηχανισμό - μάλιστα τους φωτογράφισε μαζί με άλλους κατοίκους.

Η σύλληψη των δύο ατόμων που κατέγραψαν οι κάτοικοι και επέβαιναν σε δίκυκλο έβγαλε λαβράκι. Ο 19χρονος -ο οδηγός της μοτοσικλέτας- ομολόγησε, λέγοντας ότι «πίναμε μπίρες σε μια πλατεία με μια παρέα, κάναμε χρήση χασίς και κάποια στιγμή είπαμε να βάλουμε φωτιά. Εγώ έβαλα τη φωτιά με ένα τσακμάκι».

Ο 27χρονος αρνήθηκε όλες τις κατηγορίες και, σύμφωνα με αστυνομικές πηγές, ανέφερε ότι «δεν έχω κάνει κάτι τέτοιο εγώ. Δεν θυμάμαι κάτι. Πρέπει να είχα κενά μνήμης. Είχα πιει πολύ τσίπουρο».

Όσο η δημοτική αρχή της Πάτρας, η οποία προέτρεψε τον κόσμο να μην ακολουθήσει τις οδηγίες του 112 αμφισβητώντας το αν ήταν σωστές, βρίσκεται σε κόντρα με την κυβέρνηση ακριβώς για τον αριθμό προειδοποίησης και την εκκένωση, οι Αρχές αξιοποιούν στοιχεία και καταθέσεις που οδηγούν σε δύο υπόπτους για εμπρησμό σε άλλα τρία μέτωπα πυρκαγιάς: στα Παλιάμπελα και τον Βάτο Βόνιτσας τα ξημερώματα της Τρίτης.

Οι αξιωματικοί της Πυροσβεστικής στην περίπτωση της Βόνιτσας έχουν στρέψει τις έρευνές τους σε οργανωμένο σχέδιο εμπρησμού. Οχι μόνο καταθέσεις, αλλά και φωτογραφίες υπάρχουν για ύποπτο εμπρηστή, ο οποίος φαίνεται να ανάβει τη φωτιά στην περιοχή Φλάμπουρα και να απομακρύνεται με μια μπλε μοτοσικλέτα. Γίνονται έρευνες για την ταυτοποίησή του.

Ομοίως, φωτογραφίες, αλλά και καταθέσεις αυτοπτών μαρτύρων καίνε έναν 59χρονο για την πυρκαγιά στον Κοιλιωμένο Ζακύνθου. Κατά διαβολική σύμπτωση, ο ύποπτος είχε συλληφθεί πέρυσι για τουλάχιστον δύο ενάρξεις πυρκαγιών στην ίδια περιοχή.

Στην Ηλεία και στην Εύβοια έχουν συλληφθεί ως ύποπτες για εμπρησμό μια 23χρονη και μια 55χρονη γυναίκα, με την πρώτη να έχει βαρύ ιστορικό κακοποίησης και ψυχικών νοσημάτων. Αντίθετα, κανένα ιστορικό ψυχικών νοσημάτων δεν έχει η 55χρονη που συνελήφθη για εμπρησμό στην Εύβοια, αλλά και ένας 35χρονος, ο οποίος συνελήφθη ως σχετιζόμενος με τον εμπρηστικό μηχανισμό που αποτελούνταν από δύο γκαζάκια, ρεσό, πλαστικό μπουκάλι με βενζίνη, δεμένα με κολλητική ταινία που βρέθηκε στην οδό 1ης Μαΐου στη Δροσιά.

Ο συλληφθείς δήλωσε ότι βρήκε τον μηχανισμό στα σκουπίδια, όμως έπεσε στα χέρια της Αστυνομίας μετά από τηλεφώνημα 70χρονου που τον είδε και τον θεώρησε ύποπτο.

Από εκεί και πέρα, εμπρηστές δεν είναι μόνο οι άνθρωποι. Υπάρχουν και οι πυρκαγιές που ξεσπούν από άλλη αιτία, φυσικά. Για παράδειγμα, καταθέσεις, φωτογραφίες και βίντεο με πυλώνα του ΔΕΔΔΗΕνα σπινθηρίζει σε δασώδη περιοχή και στη συνέχεια να προκαλείται φωτιά υπάρχουν για την πυρκαγιά που ξέσπασε στον Γυμνότοπο Πρέβεζας, ενώ για την πρώτη φωτιά που ξέσπασε στην Αχαΐα, ανάμεσα από Ισωμα και Βασιλικό, τα στελέχη της Διεύθυνσης Αντιμετώπισης Εγκλημάτων Εμπρησμού έχουν στοιχεία και μαρτυρίες που εξετάζουν για έναρξη της φωτιάς από πυλώνα του ΔΕΔΔΗΕ, σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες.

Μάλιστα, έχουν φωτογραφικό υλικό με καλώδια υψηλής τάσης μπερδεμένα με κλαδιά δέντρων να ταλαντώνονται εν μέσω ανέμων προκαλώντας σπινθήρες. Ορίστηκαν πραγματογνώμονες για την εξέταση των στοιχείων.

Οι δυσκολίες

Οποιο κι αν είναι το σχέδιο των εμπρηστών, πάντως, αυτό που διαπιστώνουν στο πεδίο οι πυροσβέστες, αλλά και οι επιστήμονες, είναι ότι λόγω της κλιματικής αλλαγής οι φωτιές ανάβουν εύκολα (ιδιαίτερα την περίοδο του καιρικού φαινομένου «hot- dry - windy» με υψηλές θερμοκρασίες, ξηρασία και ισχυρούς ανέμους), αλλά δεν σβήνουν με τίποτα. Εξαπλώνονται με τρομακτική ταχύτητα, έχουν τρομερή ένταση και δεν είναι εύκολο να αντιμετωπιστούν.

Εδώ έρχεται η δήλωση του δημάρχου ΠάτραςΚώστα Πελετίδη, ο οποίος είπε ότι όσοι έμειναν πίσω, αγνοώντας το 112, έσωσαν τα σπίτια τους, καθώς «ναι, οι πυροσβέστες, ναι, οι δυνάμεις του δήμου, αλλά με τη συμμετοχή του κόσμου, ο οποίος έμεινε πίσω με ηρωισμό, ήρθε το αποτέλεσμα». Μπορεί αυτό να γινόταν παλιά κάτω από εντελώς διαφορετικές συνθήκες, όμως τα δεδομένα πλέον έχουν αλλάξει. Ενας τέτοιος τρόπος αντιμετώπισης όχι μόνο δεν έχει αποτέλεσμα, αλλά και εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους.

Ο αναπληρωτής καθηγητής Δασοπροστασίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Παλαιολόγος Παλαιολόγου φαίνεται ότι διαφωνεί κάθετα με τέτοιου είδους αντιδράσεις. Οπως υποστηρίζει, ο κόσμος έχει την εσφαλμένη εντύπωση ότι μπορεί να υπερασπιστεί τις περιουσίες του, κάτι τέτοιο όμως μπορεί να γίνει μόνο με πολύ βαριά ή εξειδικευμένα μηχανήματα.

«Ο κόσμος θεωρεί ότι είναι ο Προμηθέας. Μπορεί να ανάβει και να σβήνει τη φωτιά κατά βούληση. Οταν καίει μια φωτιά, δεν μπορείς να κάνεις πολλά και οι κάτοικοι που λένε να μείνουν και να υπερασπιστούν τα σπίτια τους δεν μπορούν να το κάνουν με λάστιχα και κουβάδες. Εάν κάποιος διαθέτει χωματουργικά οχήματα, δεξαμενές, γεννήτριες και παρόμοια συστήματα, τότε μπορεί και πρέπει να συνδράμει την Πυροσβεστική. Δεν μπορούμε να διαθέτουμε τόσες δυνάμεις όσα και τα σπίτια που κινδυνεύουν, ειδικά αν υπάρχουν πολλαπλά μέτωπα σε όλη την Ελλάδα», καταλήγει.

Αξιωματικοί της ΠΥ φέρνουν ως παράδειγμα τη χρήση, το 2021, του θηριώδους ρωσικού αεροσκάφους Beriev, το οποίο έκανε ρίψη 12 τόνων νερού στην έναρξη της πυρκαγιάς της Πάρνηθας, όμως δεν κατάφερε να δημιουργήσει τοπικό μικροκλίμα, ούτε καν να επηρεάσει την πυρκαγιά.

Αυτό, εξηγούν, συμβαίνει επειδή πλέον, λόγω των ασυνήθιστα υψηλών θερμοκρασιών που επικρατούν για μεγάλο διάστημα, οι φωτιές δημιουργούν από πολύ νωρίς δικό τους μικροκλίμα, γεγονός που εξηγεί τους πυροστροβίλους ή τους θυελλώδεις ανέμους που πνέουν στην περιοχή της πυρκαγιάς.

Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με την παρατεταμένη ξηρασία δημιουργούν megafires με υψηλές θερμοκρασίες, στήλες πυκνού μαύρου καπνού και πυροστροβίλους που υψώνονται δεκάδες μέτρα από το έδαφος καθιστώντας αδύνατη την προσέγγιση από πεζοπόρα τμήματα, τα οποία κινδυνεύουν να απανθρακωθούν.

Τεράστια ένταση

Αυτό αποδεικνύεται και με τη γλώσσα των αριθμών, καθώς μέχρι πρόσφατα τα εναέρια μέσα επιχειρούσαν με επιτυχία σε πυρκαγιές οι οποίες είχαν κατά μέσον όρο ένταση έως και 10.000 κιλοβάτ ανά μέτρο μετώπου. Πλέον, στις megafires η ένταση ξεπερνά και τα 100.000 κιλοβάτ/μέτρο μετώπου πυρκαγιάς.

Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο, όπως εξηγεί ο εξειδικευμένος στις δασικές πυρκαγιές Καναδός πανεπιστημιακός Μάικ Φλάνιγκαν, οι πιλότοι και οι πυροσβέστες που τους συντονίζουν και μάχονται στο έδαφος δεν μπορούν να δράσουν αποτελεσματικά: πλέον -πολλές φορές- το νερό που ρίχνουν τα πυροσβεστικά αεροσκάφη μετατρέπεται σε σταγόνες που εξατμίζονται προτού φτάσουν στις φλόγες με κίνδυνο να τις θρέψουν με το οξυγόνο που απελευθερώνουν.

«Είναι σαν να φτύνει κανείς σε μια φωτιά», λέει ο κ. Φλάνιγκαν, σημειώνοντας ότι ο καπνός είναι πια τόσο πυκνός που τα αεροπλάνα συχνά δεν μπορούν καν να πετάξουν κοντά στις πύρινες εστίες.

Ο κ. Παλαιολόγου έχει εξηγήσει ότι στην Ελλάδα πλέον οι φωτιές δεν σβήνουν και λαμβάνουν πολύ μεγάλες διαστάσεις καθώς δεν τις προλαβαίνουμε. «Το ζήτημα», λέει ο καθηγητής, «είναι να μην ξεσπάσει η πυρκαγιά, διότι ακόμα και με ένα χιλιόμετρο να τρέχει, μέσα σε πέντε-δέκα λεπτά που χρειάζεται ένα πυροσβεστικό όχημα για να ξεκινήσει την κατάσβεση η φωτιά έχει φύγει 150 μέτρα».

Τα αεροσκάφη, επισημαίνει, μπορούν να βοηθήσουν συντονισμένα με τις επίγειες δυνάμεις στην έναρξη μιας πυρκαγιάς. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο η χώρα μας έχει προμηθευτεί εν είδει περιπολικών και άμεσης επέμβασης οχημάτων πυροσβεστικά drones της ελληνικής εταιρείας Spirit, αλλά και υπερελαφρά αεροσκάφη όπως τα Air Tractor και τα PZL που μεταφέρουν περίπου έναν τόνο νερού. Αλλά συχνά, εις μάτην...

πηγη Πρώτο θέμα