Συνάντηση Τραμπ – Σι: Εμπορικός πόλεμος, τεχνολογία και γεωπολιτικά στο τραπέζι

Μια κρίσιμη συνάντηση που ενδέχεται να καθορίσει τη μελλοντική πορεία των σχέσεων ανάμεσα στις δύο μεγαλύτερες οικονομίες του πλανήτη αναμένεται να λάβει χώρα αύριο στη Νότια Κορέα. Ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ θα καθίσουν για πρώτη φορά από κοινού στο τραπέζι των συνομιλιών, στο περιθώριο του φόρουμ Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας – Ειρηνικού (APEC), σε μια περίοδο όπου ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου βρίσκεται σε νέα φάση έντασης.

Η συνάντηση πραγματοποιείται στη «σκιά» των διαδοχικών κινήσεων κλιμάκωσης από τις δύο πλευρές. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν επεκτείνει το τελευταίο διάστημα τους ελέγχους στις εξαγωγές τεχνολογίας, στοχεύοντας κυρίως τον κινεζικό τομέα τεχνητής νοημοσύνης, ενώ το Πεκίνο απάντησε με αυστηρότερους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών — ενός κρίσιμου για τη βιομηχανία υλικού που χρησιμοποιείται από την άμυνα έως τα ηλεκτρικά οχήματα. Το αποτέλεσμα ήταν η ατμόσφαιρα να γίνει εκρηκτική, με τον Τραμπ να προαναγγέλλει δασμούς έως και 100% σε κινεζικά προϊόντα από την 1η Νοεμβρίου, απειλώντας με μια νέα εμπορική καταιγίδα.

Ωστόσο, υπάρχουν και ενδείξεις αποκλιμάκωσης. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, κατά τη διάρκεια εμπορικών διαπραγματεύσεων στη Μαλαισία, οι δύο πλευρές φέρονται να σημείωσαν πρόοδο. Οι Αμερικανοί αξιωματούχοι μιλούν για «παράθυρο» πιθανής συμφωνίας που θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για ένα πρώτο βήμα προσέγγισης, το οποίο ενδέχεται να αποτυπωθεί στη συνάντηση των δύο ηγετών.

Η αυριανή συνομιλία Τραμπ και Σι έχει και έντονο πολιτικό βάρος, καθώς θα είναι η πρώτη πρόσωπο με πρόσωπο συνάντησή τους μετά το 2019, όταν είχαν συναντηθεί στην Οσάκα, στο πλαίσιο της συνόδου των G20. Πέρα από τα καθαρά εμπορικά ζητήματα, η επανεκκίνηση του διαλόγου έρχεται σε μια περίοδο όπου το ρολόι μετρά αντίστροφα: στις 10 Νοεμβρίου λήγει η προθεσμία για μια εμπορική «ανακωχή», που αν δεν επιτευχθεί θα οδηγήσει σε νέες αυξήσεις δασμών εκατέρωθεν.

Σύμφωνα με το CNN, το διακύβευμα είναι τεράστιο. Αυτό που ξεκίνησε ως μια διαμάχη γύρω από τη διακίνηση της θανατηφόρας ουσίας φαιντανύλης έχει εξελιχθεί σε έναν πολυεπίπεδο ανταγωνισμό με γεωπολιτικές και τεχνολογικές προεκτάσεις. Πλέον, η αντιπαράθεση αγγίζει τομείς όπως οι σπάνιες γαίες, οι αμερικανικές εξαγωγές σόγιας, οι τεχνολογικοί έλεγχοι και οι ενεργειακές σχέσεις Κίνας–Ρωσίας, αποκαλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα συγκρούσεων συμφερόντων ανάμεσα στις δύο υπερδυνάμεις.

Για τον Τραμπ, τα βασικά ζητήματα είναι σαφή. Πρώτον, το θέμα των δασμών και η ανάγκη αποκλιμάκωσης των εμπορικών εντάσεων, καθώς οι δασμοί εκατέρωθεν παραμένουν σε διψήφια επίπεδα παρά τους πολλαπλούς γύρους διαπραγματεύσεων.

Ένα δεύτερο κρίσιμο μέτωπο αφορά τη φαιντανύλη — το ισχυρό συνθετικό οπιοειδές που έχει προκαλέσει δεκάδες χιλιάδες θανάτους στις ΗΠΑ. Ο Τραμπ είχε επιβάλει για πρώτη φορά δασμούς στα κινεζικά προϊόντα τον Φεβρουάριο, κατηγορώντας το Πεκίνο για αδράνεια στην καταπολέμηση της παράνομης διακίνησης. Το Πεκίνο υποστηρίζει ότι έχει ήδη εφαρμόσει αυστηρά μέτρα, ωστόσο η Ουάσιγκτον επιθυμεί μια ρητή συμφωνία που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μερική ή πλήρη κατάργηση των δασμών 20% που σχετίζονται με το συγκεκριμένο ζήτημα.

Ακολουθεί το θέμα των σπάνιων γαιών. Η Κίνα ελέγχει πάνω από το 90% της παγκόσμιας παραγωγής, γεγονός που της δίνει στρατηγικό πλεονέκτημα. Οι πρόσφατοι περιορισμοί στις εξαγωγές έχουν προκαλέσει ανησυχία στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη για την ασφάλεια των εφοδιαστικών αλυσίδων, καθιστώντας το ζήτημα κομβικό για τη βιομηχανική πολιτική της Δύσης.

Παράλληλα, η Ουάσιγκτον επιδιώκει την επανέναρξη των εισαγωγών κινεζικών σπόρων σόγιας, οι οποίες έχουν διακοπεί από τον Μάιο, πλήττοντας σοβαρά τους Αμερικανούς αγρότες και δημιουργώντας πολιτική πίεση στον Λευκό Οίκο.

Στο διπλωματικό πεδίο, ο Τραμπ θέλει να αξιοποιήσει τη σχέση του με τον Σι για να ασκήσει επιρροή στη Μόσχα. Η Κίνα παραμένει ο στενότερος εταίρος της Ρωσίας, και ο Αμερικανός πρόεδρος ελπίζει ότι ο Σι μπορεί να διαδραματίσει ρόλο στη διαδικασία τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία. Παράλληλα, ο Τραμπ έχει απειλήσει με νέους δασμούς τις χώρες που συνεχίζουν να αγοράζουν ρωσικό πετρέλαιο, αφήνοντας σαφές υπονοούμενο και προς το Πεκίνο.

Η αμερικανική πλευρά παραμένει ανήσυχη και για το διαρθρωτικό εμπορικό έλλειμμα με την Κίνα, καθώς και για το σύστημα κρατικών επιδοτήσεων που ενισχύει κινεζικές βιομηχανίες εις βάρος των δυτικών ανταγωνιστών. Το ζήτημα της πρόσβασης ξένων επιχειρήσεων στην κινεζική αγορά παραμένει επίσης αγκάθι στις διμερείς σχέσεις.

πηγή: indicator.gr

Για την Κίνα, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται σε διαφορετικά μέτωπα. Το πιο ευαίσθητο αφορά τους αμερικανικούς περιορισμούς στις εξαγωγές τσιπ τεχνητής νοημοσύνης και άλλων προηγμένων τεχνολογιών. Το Πεκίνο θεωρεί ότι οι κινήσεις αυτές αποτελούν στρατηγική προσπάθεια της Ουάσιγκτον να φρενάρει την τεχνολογική του πρόοδο και να διατηρήσει την αμερικανική υπεροχή στους τομείς της πληροφορικής και της άμυνας.

Η Ταϊβάν αποτελεί επίσης μόνιμη πηγή έντασης. Το κινεζικό καθεστώς επιμένει ότι το νησί αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της Κίνας, παρά το γεγονός ότι δεν έχει ποτέ κυβερνηθεί από το Πεκίνο. Αναλυτές εκτιμούν ότι ο Σι θα επιχειρήσει να πιέσει τον Τραμπ να επανεξετάσει τη διαχρονική αμερικανική πολιτική της «στρατηγικής ασάφειας», ζητώντας να πάψει η Ουάσιγκτον να στηρίζει έμμεσα την ανεξαρτησία της Ταϊβάν.

Εξίσου σημαντικό για το Πεκίνο είναι το αίτημα να σταματήσουν οι περιορισμοί στις αμερικανικές επενδύσεις σε κινεζικές εταιρείες, καθώς θεωρεί ότι αυτοί οι φραγμοί πλήττουν την ανάπτυξη και την εμπιστοσύνη των διεθνών αγορών προς την κινεζική οικονομία.

Στην ατζέντα περιλαμβάνονται επίσης πρακτικά αλλά πολιτικά φορτισμένα ζητήματα. Η Κίνα έχει αντιδράσει έντονα στην πρόσφατη απόφαση της Ουάσιγκτον να επιβάλει πρόσθετα λιμενικά τέλη σε πλοία κινεζικής κατασκευής που προσεγγίζουν αμερικανικά λιμάνια. Σε απάντηση, το Πεκίνο έχει θεσπίσει αντίστοιχα μέτρα για τα αμερικανικά πλοία.

Ένα ακόμη ευαίσθητο θέμα είναι η υπόθεση του TikTok, όπου οι δύο πλευρές φαίνεται να έχουν σημειώσει πρόοδο. Ο Τραμπ έχει δηλώσει ότι ενδέχεται να υπάρξει τελική συμφωνία για τη μεταβίβαση των μετοχών της πλατφόρμας σε Αμερικανούς επενδυτές, προκειμένου να επιλυθεί το μακροχρόνιο νομικό αδιέξοδο.

Επιπλέον, ο Αμερικανός πρόεδρος προτίθεται να θίξει το ζήτημα του ελέγχου των πυρηνικών όπλων, ενώ δεν αποκλείεται να ζητήσει από τον Σι την απελευθέρωση του Τζίμι Λάι — του Βρετανού πολίτη και εκδότη της εφημερίδας Apple Daily, ο οποίος φυλακίστηκε το 2020 για τη συμμετοχή του στις διαδηλώσεις υπέρ της δημοκρατίας στο Χονγκ Κονγκ. Η υπόθεση Λάι αποτελεί σύμβολο για τη Δύση σχετικά με την καταπάτηση των ελευθεριών στην κινεζική επικράτεια.

Η αυριανή συνάντηση Τραμπ–Σι δεν είναι απλώς μια διπλωματική ευκαιρία επαναπροσέγγισης. Αντιπροσωπεύει ένα κρίσιμο τεστ για τη νέα παγκόσμια ισορροπία, σε μια εποχή όπου η γεωοικονομική σύγκρουση αντικαθιστά την ψυχροπολεμική αντιπαράθεση. Με τις ΗΠΑ να επιδιώκουν τον έλεγχο των στρατηγικών τεχνολογιών και την Κίνα να επιχειρεί να διαφυλάξει την οικονομική της κυριαρχία, η έκβαση των συνομιλιών στη Σεούλ θα καθορίσει το κλίμα στις διεθνείς αγορές, στις αλυσίδες εφοδιασμού και στις γεωπολιτικές ισορροπίες για μήνες — αν όχι για χρόνια — που έρχονται.