Θεοδώρα Τζάκρη: «Εγνατία Οδός: μια ακόμα αδύναμη Σύμβαση Παραχώρησης στο τραπέζι των γνωστών μεγαλοεργολάβων»

Η βουλευτής Πέλλας και Αντιπρόεδρος του Κινήματος Δημοκρατίας κ. Θεοδώρα Τζάκρη, κατά την τοποθέτησή της στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου του Κοινοβουλίου, επί του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών «α) Κύρωση Σύμβασης Παραχώρησης Υπηρεσιών για τη χρηματοδότηση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση της Εγνατίας Οδού και τροποποίησής της, β) Κύρωση τροποποίησης της Σύμβασης Παραχώρησης Υπηρεσιών για τη χρηματοδότηση, λειτουργία, συντήρηση και εκμετάλλευση της Αττικής Οδού και γ) Κύρωση τροποποίησης της Σύμβασης Παραχώρησης της μελέτης, κατασκευής, χρηματοδότησης, λειτουργίας, συντήρησης και εκμετάλλευσης του Νέου Διεθνούς Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης», ανέφερε ότι όλες αυτές οι συμβάσεις, μαζί με πολλές άλλες σε κρίσιμες υποδομές της χώρας, έχουν ως κοινό στοιχείο τη συμμετοχή της εταιρείας ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, η οποία εμφανίζεται να συγκεντρώνει υπερβολικά μεγάλη ισχύ στους τομείς των αυτοκινητοδρόμων, των αεροδρομίων, των λιμανιών, των υδάτινων πόρων, των απορριμμάτων και των ψηφιακών έργων.

Διατύπωσε ιδιαίτερη επιφυλακτικότητα αναφορικά με τη διαχείριση όλων των παραχωρήσεων αφού προκύπτουν σημαντικές πρόσθετες οικονομικές επιβαρύνσεις για το Δημόσιο σε πρόσφατα έργα (Ολυμπία Οδός +115 εκ. €, ΒΟΑΚ +125 εκ. €, Καστέλι +350 εκ. €, Ε65 +165 εκ. € κλπ). Ιδιαίτερη μνεία έκανε στη Σύμβαση του ΒΟΑΚ, όπου με πρόσφατη νομοθετική ρύθμιση αφαιρέθηκε η υποχρέωση ολοκλήρωσης απαλλοτριώσεων πριν από την υπογραφή της σύμβασης, γεγονός που συνεπάγεται πιθανές υψηλές αποζημιώσεις σε βάρος του Δημοσίου. Συγκεκριμένα για την Εγνατία Οδό, ανέφερε ότι τίθεται ζήτημα για το πραγματικό τίμημα της παραχώρησης, υπενθυμίζοντας ότι το 2021 είχε ανακοινωθεί τίμημα περίπου 1,5 δισ. ευρώ. Σήμερα όμως, η κατάσταση έχει αλλάξει και προβλέπεται να δεσμευτούν επιπλέον 180 εκ. € σε ειδικό λογαριασμό για αποζημίωση του παραχωρησιούχου λόγω υποχρεώσεων που σχετίζονται με τις σήραγγες κατηγορίας Ε’. Επιπλέον, η σχετική ειδική έκθεση του Υπουργείου αναφέρει πιθανές μελλοντικές δαπάνες, αν το κόστος των εργασιών υπερβεί τα 180 εκ. €, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για επιπλέον μελλοντικές δαπάνες.

Τέλος, επισήμανε ότι η Βουλή καλείται για ακόμη μία φορά να κυρώσει μια μεγάλη σύμβαση παραχώρησης χωρίς να έχει στη διάθεσή της τα σχετικά Παραρτήματα, καθιστώντας αδύνατη την ουσιαστική αξιολόγηση του περιεχομένου και ανέφερε ότι δεν μπορεί να συμφωνήσει με το παρόν σχέδιο νόμου αλλά ούτε και με τη μέχρι τώρα κυβερνητική πρακτική της αδιαφάνειας και των επαναλαμβανόμενων επιβαρύνσεων για τους φορολογούμενους.

Αναλυτικά η ομιλία της κ. Τζάκρη:

«Σήμερα συζητάμε τον κυρωτικό νόμο της Σύμβασης Παραχώρησης της Εγνατίας Οδού και την κύρωση τροποποιήσεων δύο άλλων Συμβάσεων Παραχώρησης: της Αττικής Οδού και του Αεροδρομίου Καστελίου.

Μιλάμε για τρεις πολύ σημαντικές συμβάσεις παραχώρησης.

Πρώτη παρατήρηση - για τη μεγάλη εικόνα των Συμβάσεων Παραχώρησης:

Κύριε Υπουργέ, πριν από εξίμισι μήνες, στις 22.5.2025, σε αυτή την Επιτροπή συζητούσαμε την κύρωση της Σύμβασης Παραχώρησης του Βόρειου Οδικού Άξονα Κρήτης (Β.Ο.Α.Κ.).

Γιατί το θυμίζω αυτό;

Διότι κοινό στοιχείο των τεσσάρων αυτών συμβάσεων είναι μία εταιρεία - η ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ.

Η οποία φαίνεται ότι έχει αποκτήσει ρόλο κράτους εν κράτει στη χώρα μας.

Ας δούμε τη συνολική εικόνα στις συμβάσεις παραχώρησης στην Ελλάδα όπου συμμετέχει η ΤΕΡΝΑ:

(1) Στους αυτοκινητόδρομους:

• Αυτοκινητόδρομος Νέα Οδός (Ιόνια Οδός + ΠΑΘΕ Μεταμόρφωση–Σκάρφεια + κλάδος Σχηματάρι–Χαλκίδα) – Διάρκεια Παραχώρησης μέχρι το 2037, με δυνατότητα παράτασης έως 3 έτη - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 100%

• Αυτοκινητόδρομος Ε65 (Κεντρική Οδός) - Διάρκεια Παραχώρησης μέχρι το 2037, με δυνατότητα παράτασης έως 3 έτη - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 100%

• Νέα σύμβαση παραχώρησης της Αττικής Οδού - Διάρκεια Παραχώρησης μέχρι το 2049 - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 90%

• Παραχώρηση Εγνατίας Οδού και 3 καθέτων αξόνων - Διάρκεια Παραχώρησης μέχρι το 2060 - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 75%

• Αυτοκινητόδρομος Ολυμπία Οδός (Ελευσίνα–Κόρινθος–Πάτρα) - Διάρκεια Παραχώρησης μέχρι το 2044 - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 21%

• Αυτοκινητόδρομος Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ) – τμήμα Χερσόνησος–Νεάπολη (ΣΔΙΤ) - Διάρκεια ΣΔΙΤ μέχρι το 2053 - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 55%

• Αυτοκινητόδρομος Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης (ΒΟΑΚ) – τμήμα Χανιά–Ηράκλειο (και θα προστεθεί το τμήμα Κίσσαμος–Χανιά) - Διάρκεια Παραχώρησης μέχρι (τουλάχιστον) το 2060 - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 100%

(2) Στα αεροδρόμια:

• Νέο Διεθνές Αεροδρόμιο Ηρακλείου στο Καστέλλι - Διάρκεια Παραχώρησης μέχρι (τουλάχιστον) το 2055 - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 33%

(3) Στα λιμάνια:

• Λιμάνι Καβάλας (υπό παραχώρηση) - Διάρκεια Παραχώρησης 40 χρόνια - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 90%

(4) Στους υδάτινους πόρους:

• Μεταφορά & διανομή νερού από τον ποταμό Νέστο στην πεδιάδα Ξάνθης (ΣΔΙΤ) - Διάρκεια ΣΔΙΤ 25 χρόνια - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 100%

• Ταμιευτήρας Χοχλακίων & φράγμα Αγ. Ιωάννη στην Ιεράπετρα Λασιθίου (ΣΔΙΤ) - Διάρκεια ΣΔΙΤ 25 χρόνια - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 100%

(5) Στη διαχείριση απορριμμάτων:

• Ολοκληρωμένη Διαχείριση Απορριμμάτων Περιφέρειας Πελοποννήσου (ΣΔΙΤ) - Διάρκεια ΣΔΙΤ μέχρι το 2049 - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 100%

• Μονάδα Διαχείρισης Απορριμμάτων Ηπείρου (ΣΔΙΤ) - Διάρκεια ΣΔΙΤ μέχρι το 2046 - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 100%

(6) Στην ψηφιακή οικονομία:

• Ενιαίo αυτόματo σύστημα ηλεκτρονικού εισιτηρίου για τον Όμιλο ΟΑΣΑ στην Αθήνα (ΣΔΙΤ) - Διάρκεια ΣΔΙΤ 10 χρόνια μετά την περίοδο κατασκευής - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 70%

• Ψηφιακός Μετασχηματισμός, Τηλεματική & Ενιαίο Αυτοματοποιημένο Σύστημα Είσπραξης για τη Θεσσαλονίκη (ΣΔΙΤ) - Συμμετοχή ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ 70%.

Προφανώς δεν προβληματίζει κανέναν πολιτικό αρμόδιο αυτή η εικόνα. Το αντίθετο, θα έλεγα, ιδιαίτερα αν θυμηθούμε τη συμβατική διαχείριση πολλών από αυτές τις συμβάσεις από την πλευρά της κυβέρνησης. Τους Έλληνες πολίτες, όμως, νομίζουμε ότι πρέπει να τους προβληματίσει.

Δεύτερη παρατήρηση – η συμβατική διαχείριση των Συμβάσεων Παραχώρησης:

Θα μπορούσε να τεθεί ένα, αρχικά εύλογο, ερώτημα: γιατί είμαστε τόσο επιφυλακτικοί όταν μιλάμε για Συμβάσεις Παραχώρησης ή ΣΔΙΤ;

Αντί άλλης απάντησης, ας δούμε τα φετινά, μόνο, στοιχεία των πρόσθετων ποσών που έχουν δοθεί σε έργα Παραχώρησης ή ΣΔΙΤ, για τα οποία έχουμε προχωρήσει σε κοινοβουλευτικές παρεμβάσεις (ερωτήσεις και ΑΚΕ):

• Τον Απρίλιο δόθηκαν πρόσθετα 115 εκατομμύρια ευρώ για τη Σύμβαση Παραχώρησης στην Ολυμπία Οδό

• Τον Οκτώβριο μάθαμε για πρόσθετα 125 εκατομμύρια για το ΣΔΙΤ του ΒΟΑΚ στο τμήμα Χερσόνησος–Νεάπολη

• Στο ΣΔΙΤ του Flyover της Θεσσαλονίκης αναμένεται απόφαση για αποζημίωση αρκετών δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ

• Πριν από λίγες μέρες μάθαμε για πρόσθετα 350 εκατομμύρια ευρώ για τη Σύμβαση Παραχώρησης στο αεροδρόμιο στο Καστέλι και πρόσθετα 165 εκατομμύρια ευρώ για τη Σύμβαση Παραχώρησης του αυτοκινητόδρομου Ε65 (κεντρικής Ελλάδας).

Στο ίδιο πλαίσιο αξίζει να αναφερθεί και η σκανδαλώδης περίπτωση της Σύμβασης Παραχώρησης του ΒΟΑΚ. Τι έγινε εκεί; Για να υπογραφεί η Σύμβαση τον Μάιο, μερικές μέρες πριν η κυβέρνηση, με τον ν. 5196/2025, αφαίρεσε την υποχρέωση που προέβλεπε ο ν. 4413/2016 σύμφωνα με την οποία «Η υπογραφή της σύμβασης παραχώρησης έργου δεν πραγματοποιείται χωρίς την προηγούμενη συντέλεση των απαιτούμενων απαλλοτριώσεων και την ολοκλήρωση των αρχαιολογικών ερευνών […]». Έτσι, η Σύμβαση υπογράφηκε χωρίς να έχουν συντελεστεί οι απαιτούμενες απαλλοτριώσεις.

Αυτό σημαίνει ότι αν δεν προλάβει το Δημόσιο να διαθέσει έγκαιρα του Χώρους Εκτέλεσης του Έργου ή θα οδηγηθούμε -όπως έχουμε συνηθίσει βέβαια- σε Γεγονός Καθυστέρησης ή / και Γεγονός Ευθύνης Δημοσίου που θα το πληρώσουν και αυτό οι φορολογούμενοι. Πολύ ακριβά, μάλιστα.

Είναι σαφές, επομένως, για ποιον λόγο ανησυχούμε και για τη συζητούμενη προς κύρωση Σύμβαση Παραχώρησης της Εγνατίας Οδού.

Τρίτη παρατήρηση – ποιο θα είναι το τίμημα της Σύμβασης Παραχώρησης της Εγνατίας Οδού τελικά;

Από τις τρεις Συμβάσεις Παραχώρησης στις οποίες αναφέρεται το παρόν σχέδιο νόμου, θα επιμείνουμε μόνο στη μία, αυτή της Εγνατίας Οδού, καθώς οι άλλες δύο αποτελούν τροποποιήσεις ήδη κυρωμένων συμβάσεων.

Κύριε Υπουργέ,

Όταν βγήκαν τα αποτελέσματα του διαγωνισμού για την παραχώρηση της Εγνατίας Οδού, το μακρινό 2021, το ΤΑΙΠΕΔ αποδέχτηκε τη βελτιωμένη δεσμευτική προσφορά για καταβολή εφάπαξ τιμήματος περίπου 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ και ανακήρυξε την ένωση προσώπων ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Α.Ε. – EGIS PROJECTS S.A. ως Προτιμητέο Επενδυτή, διατυπώθηκαν ουρανομήκεις θριαμβολογίες.

Τώρα, τέσσερα χρόνια μετά, με τον ίδιο τον αυτοκινητόδρομο εγκαταλειμμένο από πλευράς συντήρησης, πού βρισκόμαστε;

Προβλέπονται 180 εκατομμύρια που θα πάνε σε ειδικό λογαριασμό προκειμένου να αποζημιωθεί ο Παραχωρησιούχος αναφορικά με δαπάνες ή/και μείωση των εσόδων του στο πλαίσιο των υποχρεώσεων αδειοδότησης σηράγγων του αυτοκινητόδρομου ως σηράγγων κατηγορίας Ε’.

Επιπλέον, στην υπουργική ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ του άρθρου 75 παρ. 3 του Συντάγματος, αναφέρεται «ενδεχόμενη μελλοντική δαπάνη […] από την κάλυψη του πρόσθετου κόστους υλοποίησης εργασιών για τις σήραγγες κατηγορίας Ε’ (τεχνικές μελέτες, εξειδικευμένες εργασίες, αποζημιωτικές ρήτρες), σε περίπτωση που αυτό (το κόστος) υπερβεί το ποσό των 180 εκατομμυρίων ευρώ».

Άρα, από το θριαμβευτικό 1,5 δισεκατομμύριο έχουμε αφαιρέσει ήδη, σε πρώτη φάση, 180 εκατομμύρια και έπεται συνέχεια με άδηλη επί παρόντος κατάληξη.

Τέταρτη -τελευταία και επαναλαμβανόμενη- παρατήρηση – για την εξακολουθητική απουσία των Παραρτημάτων της Σύμβασης

Κύριε Υπουργέ,

Το είπαμε και όταν είχε έρθει στην επιτροπή η κύρωση της Σύμβασης Παραχώρησης του ΒΟΑΚ χωρίς τα Προσαρτήματά της. Θα επαναλάβω όσα είχα πει τότε.

Είναι αδιανόητο να εξελίσσονται τέτοιες γιγαντιαίες συμβάσεις εν κρυπτώ. Έπρεπε να υπογραφεί η Σύμβαση Παραχώρησης και να έρθει στη Βουλή για κύρωση για να μάθουμε τι περιλαμβάνει. Και πάλι, μόνο η Σύμβαση. Τα σχεδόν είκοσι Προσαρτήματά της πού βρίσκονται; Τι λένε;

Αν η Σύμβαση έρχεται στη Βουλή μόνο και μόνο για να συνευλογήσουμε τα τετελεσμένα χωρίς γνώση του περιεχομένου τους και να δεσμεύσουμε τον Ελληνικό λαό επικυρώνοντας μια Σύμβαση που εξελίχθηκε ερήμην μας και ερήμην του, λυπούμαστε αλλά δεν μπορούμε να το κάνουμε.

Κύριε Υπουργέ,

Δεν θέλουμε να γινόμαστε μάντεις κακών αλλά η μέχρι σήμερα συμπεριφορά της κυβέρνησης στις άλλες Συμβάσεις Παραχώρησης μάς ανησυχεί βαθύτατα.

Γι’ αυτό δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε μαζί σας στο παρόν σχέδιο νόμου».