Θεσσαλονίκη – Μεταμοσχευτική κλινική Ιπποκράτειου: Κόσμημα ανθρωπιάς με σπουδαίο επιστημονικό έργο

Ρεπορτάζ Μιχάλης Δρούγκας

Λίγο πολύ, όλοι έχουμε ακούσει την έκφραση «δώρο ζωής» αναφορικά με τη δωρεά οργάνων σε κάποιον συμπολίτη που το έχει ανάγκη.

Πράξη, αλτρουισμού, πράξη ανθρωπιάς, που όμως, γίνονται πραγματικότητα με τη καθοριστική συμβολή κορυφαίων γιατρών, εξειδικευμένων νοσηλευτών, συντονιστών νοσηλευτών, αναισθησιολόγων και πολλών άλλων ανθρώπων. Κοινός παρανομαστής όλων αυτών είναι η διασφάλιση της ανθρώπινης ζωής και η αυτοθυσία για το λειτούργημα της ιατρικής.

Στη Θεσσαλονίκη, στο Ιπποκράτειο Γενικό Νοσοκομείο, ένα εκ των μεγαλύτερων νοσοκομείων της χώρας, εδώ και 40 χρόνια λειτουργεί η μοναδική πανεπιστημιακή κλινική μεταμοσχεύσεων της ιατρικής σχολής του ΑΠΘ.

Ο καθηγητής χειρουργικής του ΑΠΘ και διευθυντής της κλινικής Γεώργιος Τσουλφάς μιλάει στην «Κ» για το καθοριστικό έργο της μεταμοσχευτική κλινικής και την σπουδαιότητα του ανθρώπινου παράγοντα.

Κλινικά νεκροί δότες, ζώντες δότες, συγγενικά πρόσωπα, αλτρουιστές δότες. Όλοι τους βάζουν το “λιθαράκι” τους σε μια σειρά δύσκολων επεμβάσεων που χαρίζουν ζωή!

«Υπάρχουν διαφορετικοί δότες. Αρχικώς, έχουμε τους πτωματικούς δότες, που είναι μετά από εγκεφαλικό θάνατο (ευρέως γνωστοί ως εγκεφαλικά νεκροί ασθενείς). Αφού διαπιστωθεί αυτό, εκτελείται μια σειρά τεστ για να δούμε σε τι κατάσταση βρίσκεται ο ασθενής. Στη συνέχεια οι συντονιστές επικοινωνούν με την οικογένεια για να συζητήσουν εάν η ίδια δίνει τη συγκατάθεση της ώστε να προχωρήσει η διαδικασία. Υπάρχουν, μετά οι ζώντες δότες. Ουσιαστικά, ένας εν ζωή άνθρωπος δωρίζει κάποιο όργανο. Παλιότερα, γίνονταν μόνο εάν ήταν μόνο συγγένειας πρώτου βαθμού, η δεύτερου. Σιγά σιγά αυτός ο κύκλος άνοιξε. Μπορεί να είναι φίλοι, συνεργάτες, ακόμη και οι αλτρουιστές όπως λέγονται. Αυτό όμως δεν είναι μία απλή διαδικασία. Δεν φτάνει δηλαδή, να προσφερθεί κάποιος, γίνεται ένα λεπτομερής έλεγχος που διενεργείται από τον Εθνικό Οργανισμό Μεταμοσχεύσεων. Οι δότες περνάνε από νομικό, ψυχολόγο κτλ, για να αποφευχθούν οι οικονομικές κυρίως άπατες. Αυτό είναι πολύ σημαντικό να διαφυλαχτεί, διότι μία μεταμόσχευση είναι πράξη σπουδαία και εάν αμαυρωθεί η σημασία της θα χαθούν μελλοντικά πολλές ζωές. Στους ζώντες δότες το πλεονέκτημα είναι ότι είναι πολύ πιο γρήγορη η λειτουργία του μοσχεύματος. Είναι ο πιο σημαντικός εν ζωή ασθενής».

Η Θεσσαλονίκη «άνοιξε» το δρόμο στην μεταμόσχευση

«Στο Ιπποκράτειο νοσοκομείο, Θεσσαλονίκης, υπάρχει μεταμόσχευση, ύπατος, παγκρέατος, νεφρού. Τα νεφρά είναι οι πιο πολλές περιπτώσεις. Πέρσι έλαβαν χώρα 70 μεταμοσχεύσεις νεφρού και 25 μεταμοσχεύσεις ήπαρ. Η Θεσσαλονίκη είναι το βασικό πρόγραμμα στην Ελλάδα στη μεταμόσχευση ήπατος. Ξεκίνησε στη Θεσσαλονίκη, αρχής γενομένης ότι η κλινική έχει 40 χρόνια ιστορία. Στη Αθήνα, έλαβαν χώρα κάποιες μεταμοσχεύσεις μεταγενέστερα της Θεσσαλονίκης»

Η μεταμόσχευση ήπατος είναι μια εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία, ένα χειρουργείο που διαρκεί έως και 8 ώρες.

«Είναι μία επέμβαση παρά πολύ δύσκολη, διότι είναι πολύωρη, ξεπερνά τις 7 ώρες. Είναι μια επέμβαση που μπορεί να πεθάνει ο ασθενής. Λόγω της κλινικής του εικόνας, λόγω της κύρωσης δηλαδή, αφαιρείται το κυρωτικό συκώτι, όποτε η έντονη ανισορροπία του ασθενή μπορεί να είναι μοιραία. Είναι ίσως το πιο περίπλοκο χειρουργείο. Και δεν τελειώνει με την επέμβαση η διαδικασία. Μετά δουλειά αναλαμβάνει η εντατική θεραπεία όπου είμαστε πολύ τυχεροί εδώ στο Ιπποκράτειο. Έχουμε μια εκπληκτική ομάδα στην εντατική, η οποία με τις οδηγίες της διευθύντριας κα. Μουλούδη, εν μέσω της πανδημίας, υπερ-στελεχώθηκε, λόγω της χορηγίας του κ.Νιαρχου. Ως εκ τούτου έχουμε μια εξαιρετική πλέον μονάδα εντατικής θεραπείας, σώθηκαν έτσι παρά πολλές ζωές. Είναι η πιο έμπειρη εντατική στην Ελλάδα στην μεταμόσχευση ήπατος. Σπουδαία είναι επίσης και η συνεισφορά του εξειδικευμένου νοσηλευτικού προσωπικού μας»

Η εικόνα της Θεσσαλονίκης

«Η Πανδημία κόστισε πολύ. Η Θεσσαλονίκη, όμως, μπόρεσε και αντεπεξήλθε. Χαρακτηριστικά, θα σας πω ένα περιστατικό. 5 Ιανουαρίου έρχεται μόσχευμα, η εντατική ήταν κλειστή λόγω του κορονοϊού. Παρόλα αυτά, λόγω της θέλησης της ομάδας της εντατικής καταφέραμε να προχωρήσουμε στην μεταμόσχευση, λόγω του ανθρώπινου παράγοντα. Γενικότερα το Ιπποκράτειο λειτουργεί με τη καρδιά. Είναι εντυπωσιακό που όλοι μα όλοι θέλουν να κάνουν το κάτι παραπάνω!»

Το αγκάθι της έλλειψης των αναισθησιολόγων

«Το πρόβλημα είναι ότι στην μεταμόσχευση χρειαζόμαστε εξειδικευμένους αναισθησιολόγους για το ήπαρ ας πούμε, και δε τους έχουμε. Παλιά είχαμε 5, λόγω πολλών παραγόντων, όπως και οι συνταξιοδοτήσεις, αυτοί της στιγμή έχουμε μόνο δύο. Αυτοί οι άνθρωποι καλούνται να καλύψουν τα πάντα. Σκεφτείτε, το Ιπποκράτειο έχει 7 μόνο αναισθησιολόγους.

«Πανελλαδικά έχουμε μεγάλο πρόβλημα με αυτήν την ειδικότητα. Ιδίως στη Θεσσαλονίκης είναι πιο έντονο, ειδικά στα μεγάλα νοσοκομεία, διότι είναι τόσος ο όγκος των περιστατικών που οι αναισθησιολόγοι προτιμούν μικρότερες μονάδες. Οι αναισθησιολόγοι είναι οι αφανείς ήρωες. Ο ρόλος τους είναι βασικός για όλα τα χειρουργεία, ποσό μάλλον εδώ σε τόσο δύσκολα χειρουργεία. Έχουμε δυο άτομα, εξαιρετικά, που είναι εδώ επειδή αγαπάνε το νοσοκομείο»

Δε πρέπει να λησμονηθεί ότι κάθε ασθενής, δεν είναι μόνος τους στη δύσκολη θεραπεία που υπόκεινται. Η οικογένεια του γίνεται μέλος της κλινικής.

«Έρχονται άνθρωποι σχεδόν “μισοπεθαμένοι” με πολύ σοβαρά προβλήματα και φεύγουν όχι μόνο θεραπευμένοι αλλά ξανά μπαίνουν στην κοινωνία. Και ας μη ξεχνάμε κάτι βασικό. Ο κάθε ασθενής έχει και μία οικογένεια που ζει τα πάντα από πρώτο χέρι. Είναι δω μαζί μας. Τρέχουν στα νοσοκομεία, τρέχουν πάντα μαζί με τον άνθρωπο τους. Γίνονται μέλος της οικογένειας μας. Ότι και να τους συμβαίνει θέλουμε και πρέπει να το ξέρουμε ώστε να βοηθάμε όπου μπορούμε. Για αυτό τον λόγο ο ρόλος του συντονιστή είναι εξαιρετικά σημαντικός. Ξέρει τα ιστορικά των οικογενειών, παρέχει και ψυχολογική στήριξη. Σκεφτείτε, η κλινική δε έχει εφημερία. Είναι 24 ώρες, συνεχώς είμαστε εδώ! Όπου και να βρίσκονται στην Ελλάδα θα έρθουν εδώ. Είναι τόσο σημαντικό το αντικείμενο που πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και κάνουμε πάντα ό,τι μπορούμε»

Χρόνος αναμονής

«Αρχικά ο χρόνος αναμονής έχει να κάνει με το είδους του μοσχεύματος. Όταν μιλάμε για ένα νεφρό, ας πούμε, ο ασθενής έχει τη δυνατότητα της αιμοκάθαρσης. Περίπου 8 χρόνια είναι ο μέσος όσος αναμονής. Στο ήπαρ όμως, δε έχουμε πολυτέλεια χρόνου. Οπότε έχουμε βρει μια εξίσωση μέσω εξετάσεων αίματος, και διαμορφώνουμε τη λίστα προτεραιοποίησης των ασθενών. Οποίος χρειάζεται το μόσχευμα περισσότερο δηλαδή. Συγκεκριμένα, εάν κάποιος είναι ψηλά στη λίστα ο μέσος χρόνια αναμονής είναι 6 μήνες έως ένα έτος σε κάποιες περιπτώσεις. Τα μοσχεύματα αναζητούνται παντού, από Κύπρο, από γειτονικές χώρες και φυσικά στην ελληνική επικράτεια».

Κλείνοντας, ο κ.Τσουλφάς είναι και καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης με ενεργητικό έργο διδασκαλίας. Συζητώντας μαζί του σχετικά με την δωρεά οργάνων σαν πράξη, τη δωρεά αίματος και τον μυελό των οστών, τόνισε, τη μεγάλη σημασία που έχει να μεταδοθεί στη νέα γενιά γενικότερα αλλά και στους νέους γιατρούς ότι η προσφορά είναι αναπόσπαστο κομμάτι της επιστήμης τους και μέθοδος προόδου της κοινωνίας.

Η Μεταμοσχευτική κλινική του Ιπποκράτειου, τέλος, είναι πηγή ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης της κοινωνίας, γιατί ας μη ξεχνάμε, ότι η δωρεά οργάνων και εν συνεχεία οι μεταμοσχεύσεις είναι κυριολεκτικά δώρο ζωής για πολλούς συνανθρώπους μας.

karfitsa.gr