Το ΕΣΠΑ τρέχει μαζί με τη φτώχεια

Το ΕΣΠΑ 2021-2027, μέσω του οποίου κατανέμονται στην Ελλάδα από την πολιτική συνοχής της Ε.Ε. 21,1 δισ. ευρώ (σε σύνολο επενδυτικών πόρων 26,7 δισ.), «τρέχει με χίλια». Μπορεί αυτό να μην το αντιλαμβάνεται παρά ένα μικρό μέρος της ελληνικής κοινωνίας, σε αντίθεση με το πιο εύρωστο τμήμα της επιχειρηματικότητας, αλλά είναι γεγονός ότι «τρέχει». Αυτό απορρέει και από τα αναλυτικά στοιχεία που παρουσίασαν χθες ο αναπληρωτής υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Ν. Παπαθανάσης, και το επιτελείο των αξιωματούχων του υπουργείου του.

Οντως, τα προγράμματα τρέχουν πιο γρήγορα από αυτά της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου 2014-2020: Οι προσκλήσεις έχουν ξεπεράσει τα 21 δισ. ευρώ, ποσό που αντιστοιχεί στο 81% της συνολικής χρηματοδότησης. Οι εντάξεις έργων που συγχρηματοδοτούνται από το ΕΣΠΑ πλησιάζουν τα 19 δισ. ευρώ (72,4% της χρηματοδότησης) και οι συμβάσεις υπολογίζονται στα 12 δισ. ευρώ (50% της συνολικής χρηματοδότησης). Οι καλύψεις αφορούν τόσο τις 13 περιφέρειες της χώρας, στις οποίες θα δοθεί το 30% των συνολικών πόρων του ΕΣΠΑ (περίπου 8 δισ.), αλλά και τα 9 τομεακά προγράμματα στα οποία έχει προχωρήσει πάνω από το 50% των προσκλήσεων -και μάλιστα κάποια ξεπερνούν και το 100%. Υψηλά είναι και τα ποσοστά των εντάξεων και των συμβασιοποιήσεων, ενώ ανάλογη πρόοδος σημειώνεται και στα τομεακά προγράμματα που αφορούν το ανθρώπινο δυναμικό και την κοινωνική συνοχή.

Αρα, λεφτά υπάρχουν! Ομως κάποιοι δεν τα βλέπουν, και ακόμα λιγότεροι τα αγγίζουν. Ρωτήσαμε, λοιπόν, πώς αποτυπώνονται τα κονδύλια που παρέχονται μέσω του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου στη μείωση της φτώχειας που, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, έχει πάρει ξανά την ανιούσα, καθώς από το 17,7% που ήταν το 2019, το 2024 ανήλθε στο 19,6% και αφορά περίπου 150.000 συμπολίτες μας.

«Το ερώτημά σας για τη φτώχεια απαιτεί μεγάλη ανάλυση. Αλλά ένα από τα στοιχεία που τη βελτιώνει είναι η αύξηση του διαθέσιμου εισοδήματος, το οποίο συναρτάται με την εύρεση εργασίας. Οσο δηλαδή περισσότεροι βρίσκουν δουλειά, αυτό μειώνει τη φτώχεια», απάντησε ο κ. Παπαθανάσης, ο οποίος στη συνέχεια αναφέρθηκε διεξοδικά στη μείωση του ποσοστού ανεργίας από το 18% στο 8% μέσα στην τελευταία εξαετία και υπενθύμισε ότι δημιουργήθηκαν πάνω από 500 χιλιάδες θέσεις εργασίας.

«Η ερώτησή σας είναι πολιτική», απάντησε ο αρμόδιος γενικός γραμματέας για θέματα ΕΚΤ του ΥΠΕΘΟΙΚ, Βασίλης Σιαδήμας, θεωρώντας, ενδεχομένως, ότι σε μια παρουσίαση προγραμμάτων του ΤΑΑ και του ΕΣΠΑ, στην έδρα του υπουργείου όπου αποφασίζεται εντέλει και η οριστική μοιρασιά των ποσών που πέφτουν στην αγορά, δεν έχει θέση μια ερώτηση που αναζητεί την επίδραση όλων αυτών των πόρων στην πραγματική και όχι στη λογιστική εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής, από την οποία όλο και απομακρύνεται μια κατηγορία πολιτών, εγκλωβισμένη στο δίχτυ της φτώχειας.

«Πόροι του ΕΚΤ διοχετεύονται επίσης στην αγορά με συγκεκριμένη στόχευση, μέσω των ταμείων των μικροπιστώσεων», παρενέβη ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, Γ. Ζαβός, υπενθυμίζοντας ότι πρόκειται για πόρους 80 εκατ. ευρώ που αφορούν κυρίως αποκλεισμένους.

Πάντως το αρχικό ερώτημα του Παρατηρητηρίου Συνοχής της «Εφ.Συν.» παραμένει αναπάντητο. Πώς γίνεται στη χώρα όπου έχει κατευθυνθεί ένα από τα υψηλότερα ποσά για την αντιμετώπιση της φτώχειας από τα διαρθρωτικά ταμεία, στη χώρα με τους υψηλότερους από τον μέσο όρο της Ε.Ε. ρυθμούς ανάπτυξης, το ποσοστό της φτώχειας να αυξάνεται, η παιδική φτώχεια να απογειώνεται, ενώ ο αριθμός των δικαιούχων προνοιακών επιδομάτων, μεταξύ των οποίων και το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, μειώνεται.

Πρόσφατη συζήτηση στη Βουλή, με αφορμή ερώτηση που κατέθεσε η πρώην υπουργός Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Θεανώ Φωτίου, προς την αρμόδια υπουργό Δόμνα Μιχαηλίδου, η οποία έχει την αρμοδιότητα του μοναδικού υπουργείου που έχει στον τίτλο του την «κοινωνική συνοχή», ανέδειξε στοιχεία που θέτουν υπό αμφισβήτηση την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων που συγχρηματοδοτούνται από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Ο κίνδυνος φτώχειας αυξήθηκε στο 19,6% από το 17,7% που ήταν το 2019. Το 2023, το ποσοστό φτώχειας στις γυναίκες ανέβηκε στο 22,4%, ποσοστό υψηλότερο ακόμη και από το 2014 και από το 2009, πριν από τις αλλεπάλληλες κρίσεις, ενώ από το 2019 έως το 2023 η φτώχεια στους ηλικιωμένους άνω των 75 ετών αυξήθηκε κατά 51,8%.

● Το δημοσίευμα αυτό έχει παραχθεί στο πλαίσιο του έργου EuSEE (πολιτικές συνοχής της Ε.Ε. στη ΝΑ Ευρώπη) το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Οι απόψεις και θέσεις που διατυπώνονται σε αυτό εκφράζουν μόνο τον/τη συντάκτη/ρια, δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα εκείνες της χορηγούσας αρχής και η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν φέρει καμία ευθύνη γι’ αυτές.

Tα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της Κομισιόν για τη φτώχεια

Το ΕΚΤ (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) διαθέτει 360 εκατ. ευρώ για υλική και επισιτιστική βοήθεια στους πλέον ευάλωτους, σε σύνολο 4,16 δισ. για το Τομεακό Πρόγραμμα «Ανθρώπινο Δυναμικό και Κοινωνική Συνοχή». Ωστόσο, τόσο τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την αύξηση της φτώχειας στην Ελλάδα όσο και οι επισημάνσεις υπηρεσιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στην έκθεσή της για την Ελλάδα, όπως δημοσιοποιήθηκαν στις 4 Ιουνίου του 2025 και παρατίθενται στη συνέχεια, γεννούν εύλογα ερωτήματα όχι μόνο για την αρχιτεκτονική των προγραμμάτων αλλά και για το κοινωνικό αποτύπωμά τους στους πλέον ευάλωτους πολίτες.

■ Η ενεργειακή φτώχεια αυξάνεται. Το ποσοστό του πληθυσμού στην Ελλάδα που δεν είναι σε θέση να διατηρήσει το σπίτι του επαρκώς ζεστό είναι ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη: 19% έναντι 9,2% στην Ε.Ε.

■ Το 2024 τα νοικοκυριά οιονεί ανέργων κατέγραψαν ποσοστό φτώχειας 67,2% έναντι 64,8% στην Ε.Ε.

■ Το ποσοστό κινδύνου φτώχειας για τους εργαζόμενους ανέρχεται σε 10,7% έναντι 8,2% στην Ε.Ε.

■ Το ποσοστό σοβαρής υλικής και κοινωνικής στέρησης για τα άτομα με αναπηρία ανήλθε στο 33% το 2024 και παραμένει το υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε., που είναι 28,8%.

■ Το ποσοστό των παιδιών που αντιμετωπίζουν σοβαρή υλική και κοινωνική στέρηση ανέρχεται στο 13,9%, υψηλότερο από τον μέσο όρο της Ε.Ε. που είναι 7,9%.

♦ Συντελεστές του «Παρατηρητηρίου Συνοχής» της «Εφ.Συν.» είναι οι Χριστίνα Κοψίνη, Αλέξανδρος Χασάνι, Γιάννης Κιμπουρόπουλος.

πηγή: efsyn.gr

*κεντρική φώτο: ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΝΗΣ/EUROKINISSI