Χιλιετηρίδα Ι. Ναού Αγίας Τριάδας Φιλελλήνων — Επιστημονικό Συμπόσιο «Σώτειρα Λυκοδήμου 1025–2025»

Χιλιετηρίδα Ι. Ναού Αγίας Τριάδας Φιλελλήνων — Επιστημονικό Συμπόσιο «Σώτειρα Λυκοδήμου 1025–2025»

«Το παρόν Συνέδριο θα αναδείξει τα στοιχεία του μνημείου σε σχέση με τις ιστορικές του απαρχές τον 11ο αιώνα. Οι σημαντικές ανακοινώσεις θα πλουτίσουν τις γνώσεις μας και κυρίως τον σεβασμό μας για τον ιερό αυτό χώρο». Με τα λόγια αυτά του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου ξεκίνησαν οι εργασίες του τριήμερου Επιστημονικού Συμποσίου με τίτλο «Σώτειρα Λυκοδήμου 1025–2025», το οποίο πραγματοποιήθηκε στις 10–12 Οκτωβρίου 2025 στο Αμφιθέατρο του Ιδρύματος Β. & Μ. Θεοχαράκη, με αφορμή τη συμπλήρωση 1.000 ετών από την ίδρυση του Ιερού Ναού Αγίας Τριάδας (πρώην Σώτειρας Λυκοδήμου) στην οδό Φιλελλήνων.

Το Συμπόσιο, που τελούσε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, διοργανώθηκε από τον Ι. Ναό Αγίας Τριάδας σε συνεργασία με τους «Φίλους Βυζαντινών Μνημείων», συγκεντρώνοντας κορυφαίους επιστήμονες -αρχαιολόγους, ιστορικούς τέχνης, θεολόγους, αρχιτέκτονες και συντηρητές- σε μια σπάνια συνάντηση επιστημονικού διαλόγου γύρω από ένα από τα σημαντικότερα μεσοβυζαντινά μνημεία της Αθήνας. Την Οργανωτική Επιτροπή του Συνεδρίου αποτελούσαν οι π. Συνέσιος Βικτωράτος, Σταύρος Μαμαλούκος, Ιωάννα Στουφή-Πουλημένου, Αργυρὼ Καραμπερίδου, Γιώργος Πάλλης, Γεώργιος Φίλιας.

Τον Μακαριώτατο εκπροσώπησε ο Αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Κιούσης, κληρικός της Αρχιεπισκοπής, ο οποίος ανέγνωσε μήνυμα του Μακαριωτάτου, στο οποίο μεταξύ άλλων τονίζεται: «Ο σημαντικός αυτός Ναός των Αθηνών, αφιερωμένος άλλοτε στην Παναγία Σώτειρα και Καθολικό ομωνύμου Ιεράς Μονής ήδη από τον 11ο αιώνα, αποτελεί αναμφισβήτητα ένα από τα χαρακτηριστικότερα τοπόσημα των Αθηνών. Το ιστορικό φορτίο του μνημείου είναι μεγάλο και οι διαχρονικές περιπέτειες έχουν αφήσει έκδηλα τα ίχνη τους στην αρχιτεκτονική του κτηρίου. Η ζωγραφική τέχνη του Θείρσιου που κοσμεί τους τοίχους του Ναού, τα λοιπά σημαντικά κειμήλια, καθώς και τα απομεινάρια των αρχαιότερων του σημερινού Ναού εγκαταστάσεων, το καμπαναριό επίσης, νεότερο αυτό, όλα μαρτυρούν για τη μεγάλη αξία του μνημείου.

Ωστόσο, η Σώτειρα του Λυκοδήμου δεν είναι απλώς ένας σημαντικός χώρος που μαρτυρεί για την παλαιά Αθήνα. Είναι μία ζωντανή Ενορία αφιερωμένη από το 1855, όταν εγκαινιάσθηκε ο αναστηλωμένος Ναός, στην Αγία Τριάδα. Η διάθεσή του για την κάλυψη των λατρευτικών αναγκών της ρωσικής παροικίας των Αθηνών τον κατέστησε μία εστία ορθόδοξης πνευματικότητας, που έλκυε πάντοτε τους ευσεβείς χριστιανούς, Ρώσους, Έλληνες και άλλους· ένα πνευματικό λειμώνα με αγαθή φήμη, έναν εκκλησιαστικό προορισμό για τους κατοίκους της πόλης μας και τους ξένους επισκέπτες.

Το παρόν Συνέδριο θα αναδείξει τα στοιχεία του μνημείου σε σχέση και με τις ιστορικές του απαρχές τον 11ο αιώνα. Οι σημαντικές ανακοινώσεις θα πλουτίσουν τις γνώσεις μας και κυρίως τον σεβασμό μας για τον ιερό αυτό χώρο».

Παράλληλα, ο Αρχιεπίσκοπος, δια του χαιρετισμού του, συνεχάρη τον πρόεδρο του Εκκλησιαστικού Συμβουλίου, πανοσιολογιώτατο Αρχιμανδρίτη π. Συνέσιο Βικτωράτο, και τους διοργανωτές, ευχόμενος την πλούσια ευλογία του Κυρίου στις εργασίες του Συνεδρίου.

Στις συνεδρίες παρουσιάστηκαν πρωτότυπες επιστημονικές μελέτες που αφορούσαν την ιστορία, την αρχαιολογία, την αρχιτεκτονική, την αγιογραφία και την πορεία αποκατάστασης του ναού. Διακεκριμένοι πανεπιστημιακοί δάσκαλοι και ειδικοί ερευνητές ανέδειξαν πολύτιμες πτυχές του μνημείου, από τον 11ο αιώνα έως και τις σύγχρονες εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης.

Το πρόγραμμα κορυφώθηκε την Κυριακή 12 Οκτωβρίου με τη Θεία Λειτουργία στον ιστορικό Ιερό Ναό Αγίας Τριάδας Φιλελλήνων, ξενάγηση στους χώρους του ναού και ειδική συνεδρία αφιερωμένη στα έργα αποκατάστασης και τεκμηρίωσης. Οι συμμετέχοντες είχαν επίσης την ευκαιρία να απολαύσουν συναυλία του μουσικού συνόλου De Profundis, σε μια ιδιαίτερη πολιτιστική σύμπραξη.

Ο προϊστάμενος του Ιερού Ναού, Αρχιμανδρίτης Συνέσιος Βικτωράτος, υπογράμμισε ότι το Επιστημονικό Συμπόσιο της Χιλιετηρίδος δεν αποτελεί μόνο ένα σταθμό για την έρευνα και τεκμηρίωση του μνημείου, αλλά και μια πολιτιστική γιορτή μνήμης, που αναδεικνύει τον καθοριστικό ρόλο του ναού στη διαμόρφωση της ιστορικής και πνευματικής ταυτότητας της Αθήνας.

φωτογραφίες: Χρήστος Μπόνης