Βρέθηκε η χαμένη πόλη των Μάγια: Ξανά στο φως “Η Γη του Λευκού Ιαγουάρου”

Μια από τις πιο μυστηριώδεις και άγνωστες πόλεις του πολιτισμού των Μάγια, η Σακ-Μπαλάν (Sak-Bahlán), γνωστή και ως Η Γη του Λευκού Ιαγουάρου, εντοπίστηκε στα βάθη της πυκνής ζούγκλας της Τσιάπας, στη νότια πλευρά του Μεξικού, πολύ κοντά στα σημερινά σύνορα με τη Γουατεμάλα. 

Η σημαντική αυτή ανακάλυψη έγινε από μια ερευνητική ομάδα του Εθνικού Ινστιτούτου Ανθρωπολογίας και Ιστορίας του Μεξικού (INAH), υπό την καθοδήγηση του αρχαιολόγου Χοσουέ Λοσάδα Τολέδο (Josuhé Lozada Toledo). Πρόκειται για αποτέλεσμα πολυετούς έρευνας που βασίστηκε τόσο σε σύγχρονη τεχνολογία γεωγραφικών πληροφοριών (GIS), όσο και σε ιστορικές μαρτυρίες από την εποχή της Ισπανικής αποικιοκρατίας, με πιο σημαντική αυτή του Φραγκισκανού μοναχού Ντιέγκο ντε Ρίβας, ο οποίος είχε περιγράψει λεπτομερώς τη θέση της πόλης το 1695.

Η πόλη ιδρύθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα από τους Λακαντόν-Τσολ (Lakandon-Ch’ol), έναν αυτόχθονα πληθυσμό των Μάγια που αντιτάχθηκε στην ισπανική κατάκτηση. Μετά την κατάληψη της πρωτεύουσάς τους, Λακάν-Τουν, το 1586 από τις ισπανικές δυνάμεις, οι Λακαντόν υποχώρησαν βαθύτερα στη ζούγκλα, αποφασισμένοι να διαφυλάξουν την ανεξαρτησία τους. Εκεί ίδρυσαν τη νέα τους πρωτεύουσα, τη Σακ-Μπαλάν, σε μια απομονωμένη και δυσπρόσιτη περιοχή μεταξύ των ποταμών Χατατέ και Ιξκάν. 

Για περισσότερο από έναν αιώνα (1586–1695), η Σακ-Μπαλάν λειτούργησε ως ένα κέντρο αντίστασης στον αποικιοκρατικό ζυγό, όπου οι Μάγια διατήρησαν τη γλώσσα, τις παραδόσεις και τη θρησκεία τους, μακριά από την καταστολή και τον εξαναγκαστικό εκχριστιανισμό. Ήταν μια πόλη-σύμβολο ελευθερίας, ανεξαρτησίας και επιβίωσης ενός πολιτισμού που αρνιόταν να εξαφανιστεί.

Η ερευνητική αποστολή στοχεύοντας στην επαλήθευση της μαρτυρίας του Ρίβας ξεκίνησε με δυσκολίες. Οι δύσκολες συνθήκες στο τροπικό περιβάλλον (υγρασία, πυκνή βλάστηση, επικίνδυνα έντομα και άγρια ζώα) δυσκόλεψαν σημαντικά την πρόσβαση στην περιοχή. 

Όμως η επιμονή των αρχαιολόγων και η προηγμένη χαρτογράφηση οδήγησαν τελικά στην ανακάλυψη θεμελίων, ερειπίων, λιθόστρωτων δρόμων και κεραμικών θραυσμάτων που χρονολογούνται στην περίοδο της ισπανικής αντίστασης. «Ήταν η πιο εξαντλητική αποστολή πεδίου που έχω κάνει ποτέ στη ζωή μου», δήλωσε ο Λοσάδα Τολέδο. «Αλλά όταν είδαμε τις πρώτες ενδείξεις (δομικά στοιχεία, πλατείες, και κλίμακες με διακοσμητικά μοτίβα) ξέραμε πως είχαμε βρει αυτό που ψάχναμε. Η καρδιά μου χτυπούσε σαν τύμπανο».

Η Σακ-Μπαλάν κατάφερε να παραμείνει ελεύθερη έως το 1695, όταν ισπανικές στρατιωτικές δυνάμεις, υπό την καθοδήγηση καθολικών ιεραποστόλων, εντόπισαν την τοποθεσία. Μετά από αιματηρές συγκρούσεις και τη στρατηγική χρήση διπλωματίας και εξαναγκασμού, η πόλη τελικά παραδόθηκε και μετονομάστηκε σε Nuestra Señora de Dolores. Ωστόσο, η κατάληψη της περιοχής δεν είχε διάρκεια. Μέσα σε δέκα χρόνια, η πόλη εγκαταλείφθηκε — από τους Μάγια που διασκορπίστηκαν ή υποδουλώθηκαν, αλλά και από τους Ισπανούς που δεν μπόρεσαν να διατηρήσουν έλεγχο σε τόσο απομονωμένο και αφιλόξενο περιβάλλον. 

Η Σακ-Μπαλάν βυθίστηκε ξανά στη σιωπή της ζούγκλας ώσπου τώρα, αιώνες αργότερα, να βγει ξανά στο φως. Οι ερευνητές τώρα σχεδιάζουν περαιτέρω ανασκαφές, με την ελπίδα να ανακαλύψουν περισσότερα ευρήματα — ίσως και επιγραφές ή κείμενα που θα αποκαλύψουν λεπτομέρειες για την καθημερινή ζωή στην τελευταία ελεύθερη πόλη των Μάγια.