Η δεύτερη ανάγνωση της «Ιθάκης»: Το περιστέρι και ο Ιερώνυμος, ο διχασμός ανάμεσα σε ΠΑΣΟΚ και ΚΚΕ και η Μπέττυ

Προσωπικές στιγμές, οικογενειακά βιώματα, κομματικές ίντριγκες, διεθνείς επαφές και πολιτικές αντιπαραθέσεις αναβιώνουν στο νέο βιβλίο του πρώην Πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, «Ιθάκη».

Στο πρώτο του συγγραφικό εγχείρημα, ο κ. Τσίπρας μοιράζεται εμπειρίες, σκέψεις, λάθη και μυστικά με το αναγνωστικό κοινό του, για να δρομολογήσει αναβαπτισμένος την «ολική επαναφορά» του στο πολιτικό προσκήνιο, αρχής γενομένης από την παρουσίαση του βιβλίου του, την ερχόμενη Τετάρτη 3 Δεκεμβρίου.

Τα θεία και τα... περιστέρια

Αν και δηλώνει άθεος, εντούτοις ο πρώην Πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας ξεκινά την αυτοβιογραφία του με ένα... περιστέρι, το οποίο εγκλωβίστηκε τυχαία στο μπαλκόνι του σπιτιού του παραμονές της παραίτησής του από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ. «Βγήκα στο μπαλκόνι, τύλιξα με τις παλάμες μου το αποκαμωμένο πλέον περιστέρι, σήκωσα τα χέρια πάνω από τα όρια του διάφανου τείχους που το εμπόδιζε να πετάξει και το άφησα ελεύθερο στον ουρανό, που μόλις είχε αρχίσει να παίρνει τα ρόδινα χρώματα της αυγής», όπως αφηγείται από τις πρώτες κιόλας γραμμές της «Ιθάκης», λαμβάνοντας το συμβάν ως «σημαδιακό», με όρους μεταφυσικής.

Δεν ήταν αυτό το μοναδικό περιστέρι που τον απασχόλησε συγγραφικά, αφού ο πρώην Πρωθυπουργός δεν παραλείπει και εκείνο που απελευθέρωσε από την παλάμη του, κατά την τελετή του Αγιασμού των Υδάτων στο λιμάνι του Πειραιά το 2015, όπου παρίστατο ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών, κ.κ. Ιερώνυμος. Ο Προκαθήμενος της Ελλαδικής εκκλησίας είναι ένα πρόσωπο, για το οποίο ο κ. Τσίπρας μιλά ιδιαίτερα εγκάρδια στο βιβλίο του, παρατηρώντας ότι «με τον Αρχιεπίσκοπο διατηρούσα από καιρό μια θερμή σχέση, σεβασμού από μέρους μου και πιστεύω αλληλοεκτίμησης». Μάλιστα, ο πρώην Πρωθυπουργός τον είχε επισκεφθεί «αρκετές φορές τόσο στην Πλάκα όσο και στο ησυχαστήριό του στη Βοιωτία, κοντά στα Άσπρα Σπίτια», πριν την ανάληψη της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ, το 2015.

Έπαινοι και ψόγοι

Με εξίσου επαινετικό τρόπο αναφέρεται ο Αλέξης Τσίπρας στον πρώην Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Προκόπη Παυλόπουλο. Γυρνώντας πίσω στις ημέρες του Δεκέμβρη του 2008 μετά τη δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, «τότε άρχισε να διαμορφώνεται ανάμεσά μας μια σχέση ειλικρινείας, αμοιβαίας εκτίμησης και ουσιαστικής επικοινωνίας, μια σχέση που με τον καιρό, έμελλε να παίξει καθοριστικό ρόλο στην απόφασή μου να τον προτείνω για τη θέση του Προέδρου της Δημοκρατίας», σημειώνει. Με θέρμη μνημονεύει και τον σημερινό Πρόεδρο της Βουλής, Νικήτα Κακλαμάνη, ανακαλώντας μνήμες από τα χρόνια της εκλογής του στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας. Όπως λέει ο κ. Τσίπρας, «η αλήθεια είναι ότι μάλλον έκανα τη ζωή του Δημάρχου Νικήτα Κακλαμάνη δυσκολότερη. Οι συγκρούσεις μας ήταν ζωηρές, έντονες και καθόλου σπάνιες. Παρ' όλα αυτά, σε ανθρώπινο επίπεδο, καταφέραμε να κρατήσουμε μια σχέση αμοιβαίου σεβασμού και, τελικά, ειλικρινούς συμπάθειας».

Καταγραφικά και χωρίς αξιολογικές κρίσεις ο πρώην Πρωθυπουργός αναφέρεται και στον σημερινό Υπουργό Ανάπτυξης, Τάκη Θεοδωρικάκο, υπενθυμίζοντας ότι είχε εκλεγεί νέος Γραμματέας στο 5ο Έκτακτο Συνέδριο της ΚΝΕ. Στις πρώτες πολιτικές αναμνήσεις του καταγράφεται πως στο δημοτικό συμβούλιο της Αθήνας είχαν εκλεγεί μαζί του ως «δημοτικοί σύμβουλοι της «Ανοιχτής Πόλης» ο Ρήγας Αξελός, η Άννα Φιλίνη και ο Γρηγόρης Ψαριανός», όπως και ότι στις ίδιες αυτοδιοικητικές εκλογές είχε επιλέξει ως κεντρικό του σύνθημα το «Μπαίνουμε στο παιχνίδι»...

Αντίθετα, εμφανίζεται επικριτικός απέναντι σε ηγετικές φυσιογνωμίες της Αριστεράς, όπως η Αλέκα Παπαρήγα. Με αφορμή τη δολοφονία Γρηγορόπουλου, ο κ. Τσίπρας σχολιάζει πως η Γ.Γραμματέας του ΚΚΕ «υιοθετώντας το κλίμα των περισσότερων ΜΜΕ και της κυβερνητικής γραμμής» τότε «έσπευσε έξω από το Μέγαρο Μαξίμου να επιρρίψει ευθέως τις ευθύνες στον ΣΥΡΙΖΑ, υποστηρίζοντας πως ανεχόταν και υποδαύλιζε τους λεγόμενους «μπαχαλάκηδες». Οι κατά καιρούς ηγεσίες της Αριστεράς, άλλωστε, δεν φαίνεται να ικανοποιούσαν τον προσωπικό πήχη του Αλέξη Τσίπρα που περιγράφει για το Φώτη Κουβέλη ότι «παρά την καλή μας σχέση, όμως, ίσως και εξαιτίας της, άργησα πολύ να συνειδητοποιήσω ότι ήταν έτοιμος για ένα τόσο μεγάλο βήμα όπως αυτό της διάσπασης». Μάλιστα, «παρά τις όποιες δικαιολογημένες πικρίες του, δεν είχα διανοηθεί ότι ο Φώτης θα αποφάσιζε να αποχωρήσει από τον ΣΥΡΙΖΑ» το 2010 συνεχίζει ο κ. Τσίπρας, καταλήγοντας πως «και γι' αυτήν την εντύπωση ευθύνεται και ο ίδιος, αφού με είχε διαβεβαιώσει πως δεν επιθυμούσε τη διάσπαση και δεν θα την υποστήριζε». Αν και «ο Βούτσης διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο και στη δική μου εμπλοκή με τον Συνασπισμό», όπως λέει, την ίδια ώρα «ακόμη και πολλοί παλιοί σύντροφοι έβρισκαν πλέον νόημα και παρηγοριά στην άνεση του αεριτζίδικου καπιταλισμού» περιγράφει «φωτογραφικά» σχεδόν ο Αλέξης Τσίπρας για την περίοδο του «εκσυγχρονισμού».

Διχαζόμουν ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ

Η κριτική του Αλέξη Τσίπρα στις πολιτικές ηγεσίες δεν ακουμπά την ίδια στιγμή τις κοινωνικές βάσεις των κομμάτων, οι οποίες φαίνεται να τον συναρπάζουν από τα παιδικά του χρόνια. Μαθητής Δημοτικού ακόμη «διχαζόμουν συναισθηματικά ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ, που υποστήριζαν οι γονείς μου, ένα κόμμα που μπορούσε, χωρίς μεγάλη δυσκολία, να γεμίσει το Ολυμπιακό Στάδιο με πράσινες σημαίες και οπαδούς ίσως και πιο ένθερμους κι από αυτούς του Παναθηναϊκού, και το ΚΚΕ με τις κόκκινες σημαίες και το σφυροδρέπανο, που υποστήριζαν τα αδέλφια μου», όπως εξηγεί. Δεν παραγνωρίζει, όμως, ότι στην περίπτωση του Περισσού «έλειπε εκείνη η αίσθηση του πανηγυριού», ακόμη και αν χρόνια αργότερα ασκεί δριμεία κριτική στη Χαριλάου Τρικούπη, αλλά και στους προκατόχους του στο Μέγαρο Μαξίμου.

Περιγράφοντας τη σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με το ΠΑΣΟΚ ως άκρως ανταγωνιστική το 2008, ο Αλέξης Τσίπρας αναφέρει πως «αμέσως μετά την εκλογή μου (στην ηγεσία), ο ΣΥΡΙΖΑ γνώρισε μια πρωτοφανή δημοσκοπική άνοδο. Ως εκ τούτου, «αυτό σήμανε συναγερμό στο πολιτικό σύστημα, κυρίως στα επιτελεία της Χαριλάου Τρικούπη, που έψαχναν γραμμή άμυνας απέναντι στο νέο φαινόμενο» συνεχίζει, παρατηρώντας πως «τελικά αποφάσισαν να με καλέσουν να μιλήσω στο Συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, με σκοπό να με «εκθέσουν». Πριν μου δώσουν το λόγο, ο Γιώργος Παπανδρέου απηύθυνε άνοιγμα μετεκλογικής συνεργασίας στον ΣΥΡΙΖΑ», όπως αφηγείται ο πρώην Πρωθυπουργός, συμπληρώνοντας ότι «πόνταραν στην άρνησή μου για να μου χρεώσουν αδιαφορία για το ποιος κυβερνά τη χώρα».

Τα χρόνια πέρασαν και στο ξέσπασμα της δημοσιονομικής κρίσης, «ο Παπανδρέου φάνηκε να συνειδητοποίησε το πλήρες μέγεθος της πίεσης στο Νταβός, τον Ιανουάριο του 2010» συμπεραίνει, μνημονεύοντας στην συνέχεια τον Χάρη Καστανίδη και την πρότασή του προς τον τότε Πρωθυπουργό της κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ για δημοψήφισμα. «Και αυτή η πρόταση θα ενείχε κίνδυνο, αφού δεν θα ήταν εύκολη μια εκλογική αναμέτρηση με δεδομένο το κύμα της λαϊκής αντίδρασης στα σκληρά μέτρα λιτότητας που επέβαλλε η δανειακή σύμβαση» σχολιάζει ο κ. Τσίπρας, μόνο που ήταν ο ίδιος που προκάλεσε τότε τον Γιώργο Παπανδρέου να ανοίξει τα χαρτιά του για το δημοψήφισμα. «Στη Βουλή, χωρίς να γνωρίζω όλη αυτή τη διαβούλευση που εκτυλισσόταν τότε στο παρασκήνιο, πήρα τον λόγο και προκάλεσα τον Γιώργο Παπανδρέου να διεξαγάγει δημοψήφισμα» θυμάται ο πρώην Πρωθυπουργός, αποτιμώντας εκ των υστέρων ότι ο προκάτοχός του «επέλεξε τον φαινομενικά ασφαλέστερο δρόμο, εκείνον που, με μαθηματική ακρίβεια, θα οδηγούσε σττην πολιτική του καταστροφή. Αποφάσισε να επικυρώσει τη σύμβαση με το ΔΝΤ μόνο με την κυβερνητική πλειοψηφία των 160 εδρών. Ούτε με αυξημένη πλειοψηφία 180 βουλευτών ούτε μέσω δημοψηφίσματος». «Και τα δύο είχαν τον κίνδυνο της ήττας, αλλά όχι τη βεβαιότητα της διάλυσης», καταλήγει με ...φιλοσοφική διάθεση.

Στις επόμενες σελίδες της «Ιθάκης», ωστόσο, δεν απουσιάζει η έντονη κριτική ως προς την πρόσληψη της εισόδου της χώρας στη ζώνη του ευρώ και στον «αρχιτέκτονά» της και πρώην Πρωθυπουργό, Κώστα Σημίτη. «Δυστυχώς, ο Σημίτης είχε μετατρέψει την ένταξη στο ευρώ σε νέα Μεγάλη Ιδέα», όπως επισημαίνει, «και η πλειονότητα της ελληνικής κοινωνίας, καλώς ή κακώς, είχε πειστεί πως επρόκειτο για μια μεγάλη εθνική επιτυχία», προσθέτει ο κ. Τσίπρας. Στο πλαίσιο αυτό. «μια έξοδος, λοιπόν, από το ενιαίο νόμισμα θα βιωνόταν ως μια μεγάλη εθνική αποτυχία, με ανυπολόγιστες πολιτικές και οικονομικές συνέπειες για τη σταθερότητα της δημοκρατίας στη χώρα» συνεχίζει ο ίδιος, παρόλο που είχε επεξεργαστεί, όπως λέει, ήδη από το 2015 δυνητικές συνέπειες του Grexit.

Οι καλοί, οι κακοί και η Μπέττυ

Σε έναν παράλληλο αφηγηματικό άξονα, την «Ιθάκη» διατρέχει η εξέλιξη της προσωπικής σχέσης του με την Μπέττυ Μπαζιάνα, η οποία «κληρώθηκε» να φοιτήσει με τον Αλέξη Τσίπρα στο 2ο Πειραματικό Γυμνάσιο το καλοκαίρι του 1986. «Πεπρωμένο φυγείν αδύνατον»...», όπως τονίζει ο πρώην Πρωθυπουργός, λέγοντας ότι το φλερτ του με την σύντροφό του «αναβαθμίστηκε σε εφηβική σχέση» λίγα χρόνια αργότερα, την άνοιξη του 1990 στο ροκάδικο κλαμπ «Jasmeen», πίσω από το Λαϊκό Νοσοκομείο. Το επόμενο μεγάλο, πολιτικό του βήμα σημειώνεται το 2007 και βρίσκει αμφότερους στο... Γουαλδακιβίρ. «Βρισκόμουν με την Μπέττυ στην Ισπανία, σε ένα κάμπινγκ στις όχθες του Γουαλδακιβίρ, στην Ανδαλουσία. Είχα κλείσει το τηλέφωνό μου, όπως συνηθίζεται το Δεκαπενταύγουστο, και όταν το άνοιξα δύο μέρες αργότερα, βρήκα δεκάδες κλήσεις» αφηγείται ο Αλέξης Τσίπρας, λέγοντας πως «ο Αλαβάνος με ζητούσε επίμονα για να αναλάβω εκπρόσωπος Τύπου στην προεκλογική εκστρατεία».

Λίγους μήνες αργότερα, ο πρώην Πρωθυπουργός αμέριμνος ακόμη τότε, ταξίδεψε στη Βενεζουέλα συνοδευόμενος από τον Κώστα Ήσυχο, υπεύθυνο Διεθνών Σχέσεων του ΣΥΡΙΖΑ και στην επιστροφή από το Καράκας «κάτι πήγε να υπονοήσει ο Ήσυχος στο αεροπλάνο» για την ανάδειξη του Αλέξη Τσίπρα στην ηγεσία του ΣΥΝ. «Άσε, ρε Κώστα, κόψε το δούλεμα» αποκρίθηκε τότε ο κ. Τσίπρας, μέχρι που λίγες ημέρες μετά επανήλθε στην ίδια συζήτηση ο Αλέκος Φλαμπουράρης, γνωστοποιώντας του πως «τώρα θα κάνουμε εσένα Πρόεδρο», με δεδομένη την απόφαση του Αλέκου Αλαβάνου να παραιτηθεί από την ηγεσία του κόμματος. «Εγώ δεν θέλησα να γίνω βουλευτής, ρε Αλέκο, θα γίνω Πρόεδρος;» του ανταπάντησε ο πρώην Πρωθυπουργός, με τον πολιτικό του μέντορα να αποκρίνεται με νόημα πως «κανείς δεν μετάνιωσε για αποφάσεις που έλαβε παίρνοντας ρίσκο. Όλοι μετανιώνουν για ευκαιρίες που άφησαν να χαθούν».

Ο Αλέξης Τσίπρας εξελέγη τελικά Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ και σταδιακά η δυναμική του κόμματος αρχίζει να αυξάνει, όπως μετά το απόγευμα της 6ης Δεκεμβρίου του 2008, όπου το νεανικό κίνημα εκβάλλει στο πρόσωπο του. «Στολίζαμε πρώτη φορά το χριστουγεννιάτικο δέντρο στο καινούριο μας σπίτι, στην Άνω Κυψέλη, όπου έναν χρόνο νωρίτερα είχαμε αποφασίσει με την Μπέττυ να ζήσουμε μαζί» θυμάται ο ίδιος, μέχρι εκείνη την στιγμή, συμπληρώνοντας πως «η καταιγίδα δεν άργησε να ξεσπάσει».

Και αν ο Δεκέμβρης του 2008 έθεσε για πρώτη φορά σε τροχιά εξουσίας, η «έφοδος στον ουρανό» το 2012 είχε προβληματίσει μέχρι και τη... Λατινική Αμερική. Ταξιδεύοντας για να συναντήσει τον Λούλα στο Σάο Πάολο εκείνη την περίοδο, «Σύντροφε Αλέξη, σου εύχομαι καλή τύχη- αλλά, ειλικρινά, δεν θα ήθελα να είμαι στη θέση σου» αποκρίθηκε ο βραζιλιάνος ηγέτης, ενώ ακόμη πιο δυσμενής φάνταζε η κατάσταση στο ταξίδι του κ. Τσίπρα ως Πρωθυπουργού, στο Βερολίνο. «Μέχρι τότε, τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε τον είχα συναντήσει μία και μοναδική φορά, τον Ιανουάριο του 2013. Η συνάντηση εκείνη πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο, στο κτίριο που σήμερα στεγάζει το γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, ένα κτίριο με ιδιαίτερο ιστορικό φορτίο καθώς πρόκειται για το πρώην Υπουργείο Πολέμου του Χίτλερ» παραθέτει με νόημα στην «Ιθάκη» ο Αλέξης Τσίπρας, μαζί με τα λεγόμενα από την συνάντησή τουμε τον τότε Γερμανό ΥΠΟΙΚ. «Κοίταξε να δεις, θα σου δώσω μια φιλική συμβουλή... Αν πράγματι σκοπεύεις να εφαρμόσεις όλα αυτά που έχεις εξαγγείλει, θα σου ευχόμουν να μην εκλεγεις ποτέ» φέρεται να ανέφερε ο Βόλφγκανγκ Σόιμπλε κι ενώ «ο αντιμετώπισε εξαρχής την υπόθεση της Ελλάδας ως μια σημαντική ευκαιρία για την προσωπική του ανέλιξη», σύμφωνα με τον πρώην Πρωθυπουργό.

Δάφνες και... γραμμάτια

Παράλληλα με την άτυπη αξιολόγηση εγχώριων και αλλοδαπών κομβικών προσώπων στην επίλυση της ελληνικής κρίσης, ο Αλέξης Τσίπρας «στεφανώνει» με τις δάφνες της «Ιθάκης» και ορισμένους εκ των συντρόφων του, όπως ο Γιάννης Ραγκούσης αναφορικά με την υπόθεση του σπιτιού του στην Πάρο, αλλά και δεν χαρίζεται σε όσους κόστισαν στο δραματικό εκλογικό αποτέλεσμα του 2023, με πρώτο τον Γιώργο Κατρούγκαλο. Για τον τελευταίο υποστηρίζει πως «έδωσε μια ανεξήγητα ασαφή απάντηση περί υποτιθέμενου διαλόγου για το θέμα σε περίπτωση σχηματισμού Κυβέρνησης συνεργασίας. Με απλά λόγια, έκανε μια απίστευτη ανοησία, προξενώντας μεγάλη ζημιά» συνέχισε ο κ. Τσίπρας, θεωρώντας πως στην πράξη επρόκειτο για το «τελειωτικό χτύπημα», αλλά και η έναρξη της αντίστροφης μέτρησης για την παραίτησή του από την ηγεσία του κόμματος.