Η Ζωοδόχος Πηγή του Μαυροβάτου – Ένα ζωντανό πανηγύρι μνήμης και πίστης

Κάθε χρόνο, την Παρασκευή της Διακαινησίμου, το εξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής στον Μαυρόβατο Δράμας τιμάται με λαμπρότητα, μεταφέροντας ζωντανή την πίστη και τις παραδόσεις των πρώτων κατοίκων του χωριού. Η πανήγυρη κορυφώνεται με την τέλεση Θείας Λειτουργίας από τις 8:00 έως τις 10:00 το πρωί, συγκεντρώνοντας πλήθος πιστών.

Η ιστορία του εξωκλησιού είναι βαθιά ριζωμένη στην πίστη και τη μνήμη των προσφύγων από το Καρακούρτ του Καρς, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν στον Μαυρόβατο όταν ακόμη η περιοχή δεν διέθετε τίποτα περισσότερο από ένα τούρκικο κονάκι. Ο Κωνσταντίνος Νικολαΐδης, πρώτης γενιάς πρόσφυγας, οραματιζόταν επανειλημμένα μια μαυροφορεμένη γυναίκα σε συγκεκριμένη τοποθεσία στα αλώνια. Το όραμά του επιβεβαιώθηκε όταν, μέσα στην καλοκαιρινή ξηρασία, βρέθηκε εκεί και είδε νερό να αναβλύζει από τη γη. Στο σημείο εκείνο, με πίστη και ευλάβεια, χτίστηκε το πρώτο εκκλησάκι προς τιμήν της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής, από τον οικοδόμο Πολύκαρπο Αθανασιάδη.

Η παράδοση θέλει τους κατοίκους κάθε χρόνο να ανηφορίζουν στο εξωκλήσι με τα πόδια ή με κάρα, για να λάβουν την ευλογία της Αναστάσεως. Μικροί και μεγάλοι άναβαν τις λαμπάδες τους, κρατώντας μαζί τους καλάθια με νερό, τσουρέκια, κόκκινα αυγά και εδέσματα, ώστε να φάνε και να γιορτάσουν όλοι μαζί. Οι μουσικοί του χωριού, που δεν έλειπαν ποτέ, έδιναν τον ρυθμό της γιορτής μέχρι αργά το απόγευμα.

Μετά τη λειτουργία, οι πιστοί κατέβαιναν να πάρουν αγίασμα και συνήθιζαν να δένουν κλωστές από τα ρούχα τους στους θάμνους γύρω από την πηγή, ένα έθιμο που είχε τις ρίζες του στο Καρς. Η Ζωοδόχος Πηγή τιμόταν και εκεί με ιδιαίτερη κατάνυξη, όπως καταγράφεται σε μαρτυρίες πρώτης γενιάς:

"Ση Τσάγκλης την Παναΐαν επέναμε και έδεναμε ατά τα λωρίδας ας σα φιστάνε τ' εχπάναμε, τα κορδέλας, έδεναματσ σα τσιπίλε τ' έταν ολόερα σην κιοζάν, σον αεσμόν",
καταθέτει η Χρυσή Τη Τσολάχ, μεταφέροντας εικόνες από το παρελθόν.

Και ακόμα:

"Τη Τσάγκλης η Παναΐα έτον έναν γάσ' τρανόν γάσ, κ' έτονε αφκά κούφον... Και επένανε εκεί οι γαρήδες ' πη κ' εποίν ναν μωρά... επέναν εκιάν… Επίστευαν εκείνο το γάσ 'το είσεν δύναμη",
μαρτυρεί ο Σάββας Παπαδόπουλος, όπως καταγράφηκε στη 2η Συνάντηση Ποντιακής Λαογραφίας.

Η Ζωοδόχος Πηγή στον Μαυρόβατο δεν είναι απλώς ένας τόπος λατρείας, αλλά ένα ζωντανό μνημείο ιστορίας, πίστης και πολιτισμικής συνέχειας. Είναι το σημείο όπου οι ρίζες του χθες ποτίζουν το σήμερα, κρατώντας άσβεστη τη φλόγα της παράδοσης και της συλλογικής μνήμης.

Αφιέρωμα στη μνήμη των πρώτων κατοίκων του Μαυροβάτου –
Φανή Δημητριάδου