Ιωάννα Λιούτα: Το δικαίωμα των γυναικών για μια ζωή χωρίς βία

Η έµφυλη βία κατά των γυναικών σε όλες τις µορφές της αποτελεί ακραία µορφή διάκρισης αλλά και παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωµάτων και είναι εδραιωµένη στην ανισότητα των φύλων, συµβάλλοντας στη διαιώνιση και την ενίσχυσή της.

Πιο ακραία µορφή έµφυλης βίας αποτελεί η δολοφονία µιας γυναίκας από τον δολοφόνο που κινητοποιείται από την εξουσιαστική του θέση στο πατριαρχικό πλαίσιο και λειτουργεί ως ιδιοκτήτης των θηλυκών ανθρώπων, που δεν επιδέχεται αµφισβήτηση στην όποιας µορφής κυριαρχία του.

Σύµφωνα µε το άρθρο 299 παρ.1 του Ποινικού Κώδικα, το έγκληµα της ανθρωποκτονίας τιµωρείται µε την ανώτατη ποινή, δηλαδή την ισόβια κάθειρξη.

Η Σούζαν, η Βίκυ, η Αΐντα, η Τασούλα, η Γεωργία, η Ελεονώρα, η μικρή Νικολέτα αποτελούν μόνο μερικές από τις γυναίκες που άφησαν βίαια την τελευταία τους πνοή τους πρώτους οκτώ μήνες του 2022. Το 2021 καταγράφηκαν δώδεκα γυναικοκτονίες στην Ελλάδα, ενώ το 2019 και το 2020 έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 39 γυναίκες.

Αν πιάσουμε την Πέλλα, χωρίς να υπάρχουν συγκεκριμένα στατιστικά, τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, με γυναίκες (αλλά σε κάποιες περιπτώσεις και άντρες) που υποφέρουν από τέτοια φαινόμενα, είναι πολλές περισσότερες απ’ ότι μπορούμε να φανταστούμε.

Και δεν το λέμε εμείς, το αναφέρουν τα μέλη του Συλλόγου για την Ενδοοικογενειακή και έμφυλη βία «Αμέλια», που ιδρύθηκε μεν στα Γιαννιτσά, αλλά έχουν απευθυνθεί άτομα από όλο τον Νομό Πέλλας. Όσοι τολμούν να σπάσουν τη σιωπή τους, τόσο το καλύτερο. Εν προκειμένω όσες, γιατί η βία στρέφεται πιο εύκολα και εξαιρετικά συχνά κατά των γυναικών.

«Δυστυχώς παρατηρούμε μια αύξηση. Αυτό που είναι περισσότερο θλιβερό είναι ότι η κοινωνία μας παρακολουθεί το φαινόμενο σαν να περιγράφει μια σκηνή ταινίας. Ζούμε σε μια κοινωνία η οποία έχει δομηθεί στην πατριαρχία. Έχει δομηθεί πάνω στη διεκδίκηση του ελέγχου και της εξουσίας που είναι τα κύρια χαρακτηριστικά της έμφυλης βίας και δη της κακοποίησης μέσα σε οικογενειακό περιβάλλον. Πολλά χρόνια δεν ήταν εμφανές αυτό το φαινόμενο, αλλά υπήρχε. Πολλοί ξέραμε τι γίνεται στο διπλανό σπίτι ή ακόμη και στο δικό μας αλλά κανείς δεν τολμούσε να το αγγίξει και να το επικοινωνήσει» σημειώνει ο ψυχολόγος Ιωάννης Νίκου επί του θέματος, που πια κάθε μέρα συζητιέται κυρίως μεταξύ των γυναικών και έχει προκαλέσει φόβο και τρόμο.

Σε γυναίκες που είναι μάνες σαφώς, για τα παιδιά τους, σε γυναίκες που κυκλοφορούν στο δρόμο και πιο πολύ στις μεγαλουπόλεις (μεγάλος αριθμός βιασμών δεν αναφέρεται καν πουθενά), σε γυναίκες που αντιμετωπίζουν καταστάσεις σπίτι τους και κάποια στιγμή πρέπει να γυρίζουν σ’ αυτό, είτε από τη δουλειά, είτε από τα ψώνια. Τι τους περιμένει αλήθεια;

Η Πέλλαnews, κάνοντας focus στο συγκεκριμένο ζήτημα, το οποίο όσο πάμε όλο και περισσότεροι το ζούμε δίπλα μας, έδωσε τον λόγο σε γυναίκες που παρατηρούν το φαινόμενο που διαιωνίζεται, γυναίκες δραστήριες, που βρίσκονται μέσα στο κοινωνικό σύνολο. Ένα κοινωνικό σύνολο που παρατηρεί απλά, νομίζοντας ότι κρατά απλώς ένα τηλεκοντρόλ στο χέρι και κάνοντας «κλάτς» θα αλλάξουν όλα! Μέχρι να ζήσει (ω μη γένειτο) μια τέτοια κατάσταση…

*Στην Πέλλαnews γράφουν οι Αναστασία Δαρδανελιώτη, Θεανώ Ζουρνατζίδου, Ιωάννα Λιούτα, Μαρία Μαντζούκη, Αγάθη Βουδρεσλή-Μακρίδου, Γεωργία Γάτσου και Μάγδα Παπαδοπούλου.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Το δικαίωμα των γυναικών για μια ζωή χωρίς βία

της Ιωάννας Λιούτα*

“{...} Κοιτούσα τον άντρα της και σκεφτόμουνα πόσο μπορεί να σε ξεγελάσει
ένας άνθρωπος και να είναι άλλο από αυτό που δείχνει. Η Μυρσίνη
περιτριγυρισμένη από ζωγραφιές, από σημάδια, και πάντα με μια μάσκα φορεμένη.

Και εγώ συνένοχή της να μην ξέρω τι να κάνω.

Μια βδομάδα πέρασε από εκείνο το τραπέζι και ούτε μια στιγμή δεν έβγαιναν
από το μυαλό μου οι ζωγραφιές της Μυρσίνης.... Η Μυρσίνη μας, ένα κακοποιημένο
παιδί, μια κακοποιημένη γυναίκα και εγώ; Εγώ τι κάνω; Δεν βαστούσα άλλο τούτη
τη σιωπή. Έφυγα τρέχοντας και πήγα σπίτι της αποφασισμένη να την πάρω από εκεί
μέσα με το έτσι θέλω. Βρήκα την πόρτα ανοιχτή, μπήκα τρομαγμένη. Σπασμένα
αντικείμενα εδώ και εκεί. Τρόμαξα. Άργησα. Το ένιωσα πως άργησα.{...}”
(Απόσπασμα από το κείμενο της Νεφέλης Π.Ζ. «Οι ζωγραφιές της Μυρσίνης»)

Η αιματηρή λίστα των γυναικοκτονιών σημειώνει ραγδαία αύξηση .Καθημερινά σχεδόν, ένα ακόμα περιστατικό έμφυλης βίας, έρχεται στην δημοσιότητα. Μία ακόμα γυναίκα δολοφονείται, από νυν ή πρώην, σύζυγο-σύντροφο.

Η στάση «δεν είδα, δεν ξέρω, γιατί δεν θέλω να μπλέξω» είναι χαρακτηριστική συγγενών, φίλων και γειτόνων. Όταν η αποτρόπαια πράξη εκδηλωθεί, τότε τα στόματα ανοίγουν, πολλοί γνώριζαν μα κανείς δεν έπραξε. Αλλά και στις ελάχιστες περιπτώσεις που οι γείτονες το κατήγγειλαν, το αποτέλεσμα ήταν το ίδιο.

ΘΥΤΕΣ
Οι θύτες είναι άνδρες από όλα τα οικονομικο-κοινωνικά στρώματα, είναι άνδρες όλων των ηλικιών και επιπέδων μόρφωσης. Η έμφυλη βία είναι ο τρόπος εξουσίας και κυριαρχίας των ανδρών στις γυναίκες. Θεωρούν ότι η γυναίκα είναι κτήμα τους, την εκφοβίζουν, την υποτιμούν και βιαιοπραγούν συνεχώς. Η γυναικοκτονία είναι το αποκορύφωμα της έμφυλης βίας. Μόλις η γυναίκα πάει να ξεφύγει της αφαιρούν την ζωή. Οι γυναικοκτονίες δεν είναι έγκλημα εν θερμώ, δεν είναι όλοι ψυχικά ασθενείς αυτοί που δολοφονούν τη σύντροφό τους, αλλά έχει πατριαρχικά κίνητρα.

Η πατριαρχία επί αιώνες καταπιέζει και προσπαθεί να κάμψει κάθε αντίσταση της γυναίκας. Θέλει να ξεριζώσει κάθε αντίδραση, κάθε συμπεριφορά που εναντιώνεται στην εξουσία των ανδρών.

ΘΥΜΑΤΑ
Η γυναίκα κακοποιείται και ταυτόχρονα αισθάνεται ένοχη. Νιώθει μόνη και ντροπιασμένη, υπομένει σιωπηρά και ζει με τον φόβο.
Οι στερεοτυπικές αντιλήψεις σχετικά με τις γυναίκες -θύματα είναι ακόμα και τώρα κυρίαρχες. Από την μία ότι οι γυναίκες-θύματα ενδοοικογενειακής βίας είναι ψυχικά άρρωστες ή τους αρέσει η κακοποιητική σχέση ( για αυτό και δεν φεύγουν)και από την άλλη, ότι μπορούν οι ίδιες να τερματίσουν τη βία αλλάζοντας τον τρόπο που συμπεριφέρονται, αποδίδει στα θύματα ενοχές και ευθύνες που δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα.
Η ενδοοικογενειακή βία είναι έγκλημα. Η ενδοοικογενειακή βία δεν είναι θυσία που υπομένει η μητέρα για τα παιδιά της.

Η ενδοοικογενειακή βία δεν πρέπει να είναι ταμπού. Δεν είναι ένα κοινό μυστικό. Η γυναίκα δεν μπορεί να ζει με τον φόβο και την ανασφάλεια. Για το πότε θα συμβεί το επόμενο επεισόδιο βίας. Η αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας συνιστά υποχρέωση της πολιτείας και μέγιστη κοινωνική ευθύνη

ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Στο σπίτι αρχικά, στο σχολείο στη συνέχεια, στη κοινωνική και επαγγελματική ζωή μετέπειτα, τα πατριαρχικά πρότυπα αναπαράγονται Η εκπαίδευση της μηδενικής ανοχής απέναντι στην έμφυλη βία ξεκινά από το σχολείο και το σπίτι. Απαιτείται η αφύπνιση και η εκπαίδευση ολόκληρης της κοινωνίας ώστε να αναγνωρίζεται μια κακοποιητική προσωπικότητα .Αγόρια που δεν θα ακολουθούν το στερεότυπο του «άντρα-αφέντη». Κορίτσια τα οποία θα αναγνωρίζουν τον άντρα που θα σηκώσει το χέρι του και θα φύγουν πριν είναι αργά.

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Συστηματικές έρευνες που να τεκμηριώνουν τα περιστατικά έμφυλης βίας δεν υπάρχουν ακόμη. Η γυναικοκτονία καθ’ αυτή αποτελεί μέρος του ποινικού κώδικα. Ούτε καν αναγνωρίζεται ως ανθρωποκτονία με βάση το φύλο ή έστω με έμφυλο κίνητρο.

Η Πολιτεία θα δημιουργήσει το νομικό πλαίσιο και τα εργαλεία ώστε ο θύτης να τιμωρηθεί και το θύμα να καταφέρει να αναγνωρίσει το πρόβλημα και να σπάσει την σιωπή του. Θα δημιουργήσει τις δομές - καταφύγια όπου θα αισθανθεί ασφάλεια η γυναίκα με τα παιδιά της και θα καταφέρει να σταθεί στα πόδια της για όσο διάστημα χρειάζεται. Ένας χρόνος που είναι η παραμονή στις δομές δεν είναι αρκετός.

*Η Ιωάννα Λιούτα είναι Πολιτική Αναλύτρια, με εξειδίκευση στην Οικονομική Διακυβέρνηση και στις Δημόσιες Πολιτικές.