Σχολείο σε κρίση: η τεχνολογία καταρρέει, η παιδαγωγική αγνοείται

Χρήστος Πιλάλης

Στις 21 Μαΐου, λίγο πριν την έναρξη των ενδοσχολικών εξετάσεων, μαθητές και καθηγητές Λυκείων σε όλη τη χώρα βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια εκκωφαντική σιωπή. Η πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων δεν ανταποκρινόταν. Την ώρα που χιλιάδες μαθητές κάθονταν στα θρανία τους, έτοιμοι να διαγωνιστούν, το ψηφιακό εργαλείο που για την κυβέρνηση υποτίθεται ότι εγγυάται τη διαφάνεια και την αξιοκρατία ... κατέρρευσε !
Η επίσημη εκδοχή έκανε λόγο για κυβερνοεπίθεση τύπου DDoS. Η πραγματικότητα, όμως, είναι πιο βαθιά και πιο κρίσιμη. Αυτό που κατέρρευσε εκείνο το πρωί δεν ήταν απλώς ένας διακομιστής – ήταν η από καιρό τρωθείσα αξιοπιστία ενός συστήματος που εδώ και χρόνια προκαλεί περισσότερη ανασφάλεια παρά εμπιστοσύνη σε πολλά επίπεδα.

Η κατάρρευση της Τράπεζας Θεμάτων αποκτά και άλλες διαστάσεις όταν λάβει κανείς υπόψη ότι λίγους μόλις μήνες πριν, το Υπουργείο Παιδείας είχε αναθέσει και ολοκληρώσει έργο αναβάθμισης της πλατφόρμας ύψους 595.200 ευρώ! Το ποσό περιλάμβανε εργασίες όπως βελτίωση της τεχνικής υποδομής, ενίσχυση της κυβερνοασφάλειας, υποστήριξη λειτουργίας σε περιόδους αιχμής (όπως οι εξετάσεις) και αναδιοργάνωση της βάσης θεμάτων.

Ωστόσο, παρά την επένδυση, η πλατφόρμα δεν άντεξε ούτε μία κρίσιμη εξέταση. Και εύλογα προκύπτει το ερώτημα: πόσο αποτελεσματικά δαπανήθηκαν τα χρήματα και ποια εχέγγυα αξιοπιστίας προσφέρουν τέτοιες επενδύσεις όταν, τελικά, ο μαθητής και ο εκπαιδευτικός μένουν εκτεθειμένοι;

Τι επισημαίνει η αξιολόγηση της Τράπεζας Θεμάτων!

Η Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας είναι μια ηλεκτρονική βάση θεμάτων εξετάσεων για το Λύκειο. Από το 2014, το 50% των θεμάτων στις προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις προκύπτει μέσω της πλατφόρμας, ενώ το υπόλοιπο επιλέγεται από τον εκπαιδευτικό της τάξης.

Στόχος του θεσμού, σύμφωνα με το Υπουργείο Παιδείας, είναι η ενιαία και αντικειμενική αξιολόγηση όλων των μαθητών και μαθητριών. Στην πράξη όμως, η εφαρμογή της έχει δικαίως προκαλέσει αντιδράσεις και μεγάλη ανησυχία, τόσο στους μαθητές όσο και στους εκπαιδευτικούς.

Η κατάρρευση της πλατφόρμας ήταν απλώς το τελευταίο σύμπτωμα. Εκπαιδευτικοί και γονείς έχουν εδώ και χρόνια επισημάνει σοβαρά προβλήματα όπως η υπερφόρτωση των μαθητών με άγχος, ιδίως στις μικρότερες τάξεις του Λυκείου, αλλά και η αποσύνδεση της Τράπεζας Θεμάτων από τη διδασκαλία της τάξης, μιας και τα θέματα συχνά δεν ανταποκρίνονται στο επίπεδο των μαθητών και μαθητριών. Πολλά παιδιά πηγαίνουν σε φροντιστήρια ή αναζητούν άλλη επιπλέον βοήθεια για να τα καταφέρουν στις εξετάσεις, αλλά προφανώς δεν έχουν όλοι οι μαθητές αυτή τη δυνατότητα. Έτσι μεγαλώνουν οι μαθησιακές διαφορές ανάμεσα σε εκείνους που μπορούν να πληρώσουν για επιπλέον βοήθεια και σε εκείνους που δεν μπορούν. Οι εκπαιδευτικοί σταθερά νιώθουν ότι πρέπει να διδάσκουν με στόχο μόνο τις εξετάσεις, και όχι για να καταλάβουν πραγματικά τα παιδιά το μάθημα ή να το αγαπήσουν.

Είναι εντυπωσιακό ότι η Έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (του επίσημου επιστημονικού συμβούλου του Υπουργείου Παιδείας για θέματα εκπαιδευτικής πολιτικής ) αποκλειστικά για την Τράπεζα Θεμάτων, η οποία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος ΠΕ4 και δημοσιεύθηκε το 2023, κατέγραψε με σαφήνεια: αύξηση του άγχους στους μαθητές, φροντιστηριακή εξάρτηση και πίεση στις οικογένειες, ανισότητες πρόσβασης στην ΄΄επιτυχία΄΄, έλλειψη ουσιαστικής υποστήριξης στους εκπαιδευτικούς και στα σχολεία. Η Έκθεση αυτή δε, καλεί σε επαναξιολόγηση της Τράπεζας όχι μόνο για τεχνικούς, αλλά και για παιδαγωγικούς και κοινωνικούς λόγους.

Τεχνολογία με ευθύνη – όχι βιτρίνα

Η τεχνολογία στην εκπαίδευση οφείλει να υπηρετεί τη δικαιοσύνη και τη βαθύτερη μαθησιακή εμπειρία. Όταν όμως εφαρμόζεται χωρίς σοβαρό σχεδιασμό, χωρίς στοιχειώδη ευθύνη, τότε μετατρέπεται από εργαλείο σε απειλή, γιατί διευρύνει αντί να περιορίζει τις ανισότητες και προσθέτει τεχνολογικό χάος και παιδαγωγική σύγχυση.
Η Τράπεζα Θεμάτων δεν προωθεί την ισότητα και λειτουργεί ως μηχανισμός επιβολής, αποστήθισης και αποκλεισμού. Αντί να ενισχύει, εξαντλεί τους μαθητές. Αντί να προσαρμόζεται στις ανάγκες της εκπαιδευτικής κοινότητας, επιβάλλεται αυταρχικά ως μια λύση που κανείς δεν ζήτησε αλλά όλοι υφίστανται.

Η κυβέρνηση οφείλει να αντιληφθεί επιτέλους ότι η παιδεία δεν είναι μια απλή υπόσχεση που δίνεται προεκλογικά και ξεχνιέται μετεκλογικά. Είναι θεμελιωμένο κοινωνικό δικαίωμα για όλες και όλους, κατοχυρωμένο από το Σύνταγμα και τις διεθνείς συμβάσεις. Είναι βασικός πυλώνας της δημοκρατίας και εργαλείο χειραφέτησης.

Η κυβερνητική εκπαιδευτική πολιτική δεν μπορεί να στηρίζεται σε ακριβές αντιπαιδαγωγικές εφαρμογές που καταρρέουν και τεχνολογικά και παιδαγωγικά.

Οι δε συνεχόμενοι χωρίς κοινωνικό διάλογο και λογοδοσία πειραματισμοί της κυβέρνησης στην εκπαίδευση (δες και ΕΦΣΥΝ 13/5/2025: Τεχνικό Γυμνάσιο: μια επικίνδυνη κατηγοριοποίηση μαθητών), οδηγούν σε ένα σχολείο που μετατρέπεται σε ΄΄εργοστάσιο΄΄ αποκλεισμών και ανασφάλειας για τους πιο ευάλωτους μαθητές και μαθήτριές του.

από την Εφημερίδα των Συντακτών (efsyn.gr)

κεντρική φώτο: Eurokinissi