Σκύδρα: Ανάδειξη και προαγωγή του έργου του δάσκαλου και λογοτέχνη Όμηρου Πέλλα

Λίγα μέτρα μετά την είσοδο των κοιμητηρίων της Σκύδρας και συγκεκριμένα στον κεντρικό διάδρομο, από την αριστερή πλευρά, βρίσκεται το σημείο όπου τάφηκε κι όπου έχει στηθεί ένα μνημείο προς τιμή του εκπαιδευτικού και λογοτέχνη Οδυσσέα Γιαννόπουλου, γνωστότερου με το λογοτεχνικό ψευδώνυμο «Όμηρος Πέλλας».

Στο μνημείο αυτό μάλιστα μαζί με τον τόπο καταγωγής του και τις ημερομηνίες γέννησης και θανάτου του είναι αποτυπωμένη η φράση: «Αγάπα τη ζωή, τη χαρά της ζωής, της δίχως φόβο ζωής» που είναι παρμένη από το συγκλονιστικό του βιβλίο και γνωστότερο έργο του «ΣΤΑΛΑΓΚ VI C – ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΟΜΗΡΙΑΣ»,( Στάλαγκ στα γερμανικά σημαίνει στρατόπεδο). Ένα βιβλίο στ΄ οποίο περιγράφει με χαρακτηριστικό τρόπο τα όσα βίωσε κατά το διάστημα της ομηρίας και κράτησής του στα στρατόπεδα του Άξονα, την περίοδο 1944-45, μέχρι τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Πέρσι, το έτος 2021, συμπληρώθηκαν εκατό χρόνια από τη γέννηση του. Φέτος, το 2022 συμπληρώνονται εξήντα χρόνια από την εκδημία του. Η σκυδραϊκή, μακεδονική γη ήταν ο τόπος που υπηρέτησε και πρόσφερε ως δάσκαλος, ως λογοτέχνης κι ως άνθρωπος. Η Σκύδρα ήταν ο τόπος που έζησε, στο σύντομο βίο του, κι έμελλε να γίνει ο τόπος όπου άφησε την τελευταία του πνοή, ο τόπος όπου τάφηκε, ο τόπος που τον δέχθηκε στα σπλάχνα της και τον φιλοξένησε μέχρι την εκταφή του..

Βιογραφία Όμηρου Πέλλα (από τη Βικιπαίδεια).

Ο Όμηρος Πέλλας (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Οδυσσέα Γιαννόπουλου), (1921-1962), ήταν Έλληνας πεζογράφος και δοκιμιογράφος.

Γεννήθηκε το 1921 (18.1.1921) στο χωριό Καημένη Γυναίκα (σημερινός Πρόδρομος, του πρώην Δήμου Αυλώνος, σήμερα του Δήμου Τριφυλίας) του νομού Μεσσηνίας. Οι γονείς του ήταν αγρότες. Αποφοίτησε από το Γυμνάσιο Κυπαρισσίας και σπούδασε στην Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, απ’ όπου αποφοίτησε το καλοκαίρι του 1940.

Τοποθετήθηκε ως δάσκαλος στο χωριό Σωτήρα της Έδεσσας και εκεί τον βρήκε ο Πόλεμος και η Κατοχή. Συνελήφθη δύο φορές από τους Γερμανούς για την αντιστασιακή του δράση και την δεύτερη το 1944 τον έστειλαν όμηρο σε στρατόπεδο συγκέντρωσης της Γερμανίας.

Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου έκανε διάφορες δουλειές για να επιζήσει. Εξορίστηκε στην Ικαρία και όταν ήλθε ο καιρός να επιστρατευτεί στάλθηκε στη Μακρόνησο από όπου απολύθηκε με τα μέτρα ειρήνευσης.

Αργότερα τοποθετήθηκε ως δάσκαλος στο χωριό Σεβαστιανά του νομού Πέλλας και στη συνέχεια στα χωριά Πετριά και Μαυροβούνι του ίδιου νομού. Την εποχή αυτή ολοκλήρωσε το χρονικό της ομηρίας του, το μνημειώδες έργο «STALAG VI C», βασισμένο στο ημερολόγιο που είχε κατορθώσει να κρατήσει κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης. Βασίστηκε στο ημερολόγιο όσο το θυμόταν, διότι το ημερολόγιο αυτό δεν υπήρχε πλέον. Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα, λόγω των πολιτικών διώξεων σε βάρος του, το είχε εμπιστευτεί σε φιλικό πρόσωπο, το οποίο σε κάποια στιγμή φόβου ότι αυτό θα ανακαλυπτόταν, το κατέστρεψε. Το "STALAG VI C" γράφτηκε το καλοκαίρι του 1960 στο Μέτσοβο.

Συνεργάστηκε με διάφορα έντυπα («Επιθεώρηση Τέχνης» κ.ά.). Ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την ζωγραφική και τη γλυπτική. Έγραψε επίσης διηγήματα, ομιλίες, καθώς και μελέτες για θέματα αγωγής των παιδιών, όπως «Το βιβλίο και το παιδί», «Το παιδί και το παιχνίδι», «Το πρόβλημα της αγωγής των νέων». Έγραψε ακόμη μελέτες για την τέχνη: «Εμείς το κοινό και οι καλλιτέχνες του καιρού μας», «Στοχασμός πάνω στην αφηρημένη τέχνη», που δημοσιεύτηκαν στο εικαστικό περιοδικό «Ζυγός». Έγραψε επίσης τα διηγήματα: «Άννα», «Καρφίτσες», «Σταυρούλα» (Κέδρος, 1978), «Ανδρέας» (Στιγμή, 1986), «Γέρο Λιας», «Σταυρής», με το οποίο πήρε μέρος στο διαγωνισμό αντιστασιακού διηγήματος του περιοδικού «Επιθεώρηση Τέχνης». Τα διηγήματα αυτά είναι γραμμένα από το χειμώνα του 1959 μέχρι το φθινόπωρο του 1962 στη Σκύδρα, στη Θάσο και στο Μέτσοβο. Πέθανε στα τέλη του 1962 (23.12.1962) στη Σκύδρα.

Έργα:

«Διηγήματα», 1978, 1986 (επιμέλεια του ποιητή Μάρκου Μέσκου, 2η έκδ. 1986).

Χρονικό : «Stalag VI C», εκδ. Μνήμη, 1962, εκδ. Νεφέλη, 1990, εκδ. Γαβριηλίδης, 2005.

«Ομιλίες», (επιμέλεια-ανθολόγηση του ποιητή Μάρκου Μέσκου) εκδ. Παρατηρητής, 1991.

Πηγές

Π. Κ. Γεωργούντζος, «Μεσσηνιακά», 1968, σσ. 549-550.

Ν. Παππάς, «Ιστορία της Νεοελληνικής Ποίησης», 1973, σσ. 374-375.

Μ. Μερακλής, «Σύγχρονη Ελληνική Λογοτεχνία (1945-1970). Η Πεζογραφία», σ. 140.

Αλ. Κουτσούκαλης, «Ιστορία Ελληνικής Λογοτεχνίας», τόμ. 3, σσ. 52-53.

Μάρκος Μέσκος, "Ακόμη ένας Όμηρος Πέλλας", περ. Αντί, 20.6.1980.

Βαγγέλης Χατζηβασιλείου, "Μέσα από το Ημερολόγιο της ομηρίας του Όμηρου Πέλλα", εφ. Αυγή, Πάσχα 1990.

Δ. Πιτταράς, «Μεσσήνιοι Δημιουργοί», τόμ. 1, 1990. σσ. 321-330.

Β. Γεωργιάδης, περ. «Φιλιατρά», 128/1992, σ. 245.

Πρόδρομος Χ. Μάρκογλου: "Όμηρος Πέλλας, ο διηγηματογράφος μιας σκληρής κι ανέφικτης ζωής", εφ. Η Καθημερινή της Βόρειας Ελλάδας, 8.12.1995

Δεκαπενθήμερος Πολίτης, Δεκέμβριος 1997:

Αλέξανδρος Αργυρίου, "Όμηρος Πέλλας". Κώστας Βούλγαρης, "Στάλαγκ VI C. Το 'Κιβώτιο' ήταν γεμάτο". Μάρκος Μέσκος, "Οδυσσέας Γιαννόπουλος από την Καημένη Γυναίκα Τριφυλίας".

Ηλίας Καφάογλου, Η άλλη ομηρία: μια συνομιλία με τον Όμηρο Πέλλα, Ύψιλον/βιβλία, 1998.

Κώστας Μιχ. Σταμάτης, «Η Λογοτεχνία της Μεσσηνίας», 2000, σσ. 350-351.

Ηλίας Χ. Παπαδημητρακόπουλος, «Όμηρος Πέλλας, μια παρουσίαση από τον Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλο», εκδ. Γαβριηλίδης, 2004.

Χρήστος Κ. Ρέππας, "Μνήμη Οδυσσέα Γιαννόπουλου (Όμηρου Πέλλα)1921-1962", Μεσσηνιακό Ημερολόγιο, τόμος 2, 2008, σσ.114-117.

Αθανάσιος Θ. Φωτόπουλος, "Ο Μεσσηνιακός χώρος στα διηγήματα του Όμηρου Πέλλα: Ιστορική και ανθρωπογεωγραφική προσέγγιση", Μεσσηνιακό Ημερολόγιο, τόμος 3, 2009, σσ.29-40.

Κώστας Μάνης, "Όμηρος Πέλλας: ένας Δάσκαλος", Εκπαιδευτική Κοινότητα, τεύχος 94, Μάιος-Ιούλιος 2010, σσ. 29-32.

Όπως, λοιπόν, προκύπτει από τη βιογραφία του, ένα σημαντικό και δημιουργικό μέρος της σύντομης ζωής του το έζησε διδάσκοντας σε σχολεία του Δήμου μας. Αξιοσημείωτη βεβαίως είναι η δράση που ανέπτυξε στην Έδεσσα, όπως κι ανάλογη προβολή κι εκτίμηση του έργου του.

Φέτος, λοιπόν, εξήντα χρόνια από την εκδημία του είναι μια αφορμή κι ευκαιρία η ανάληψη πρωτοβουλιών για τη συστηματική συλλογή και καταγραφή πληροφοριών για τη ζωή του, την ανάδειξη του έργου του, την απόδοση των τιμών, αφιερωματικών δράσεων κι εκδηλώσεων που του πρέπουν, την υλοποίηση και την προώθηση δράσεων που προάγουν τις πανανθρώπινες οικουμενικές αξίες της ειρήνης, της δημοκρατίας, της προόδου, της ισότητας, της αλληλεγγύης και την καταδίκη και την εξάλειψη, κατά το δυνατόν, της βαρβαρότητας και των φρικαλεοτήτων του πολέμου.

Να ερευνήσουμε, ν΄αναζητήσουμε, να ταξινομήσουμε και να διασώσουμε οποιοδήποτε πληροφοριακό υλικό από ανθρώπους του Δήμου και του Νομού μας που τον γνώρισαν ή έχουν κάποια στοιχεία γι΄αυτόν. Αρκεί να κάνουμε την αρχή, το ξεκίνημα και να συνεχίσουμε μεθοδικά κι ακατάπαυστα. Ας υπογραμμιστεί ότι μέχρι τώρα έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές εκδηλώσεις προς τιμή του σ΄όλη τη χώρα από διάφορους φορείς.

Για την επίτευξη αυτών μπορούν να προωθηθούν με πρωτοβουλία του Δήμου μας συνεργασίες με φορείς της αυτοδιοίκησης – όπως είναι ο Δήμος καταγωγής του, ο Δήμος Έδεσσας κ.ά. - και της δημόσιας διοίκησης – όπως το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων - την εκπαιδευτική κοινότητα, το οικογενειακό του περιβάλλον, πολιτιστικούς συλλόγους, εκδοτικούς οίκους και κάθε πολίτη, αξιοποιώντας κάθε πηγή και κάθε πρόσφορο κι αξιόπιστο μέσο.

Ο Όμηρος Πέλλας αγάπησε τον τόπο μας και τους ανθρώπους του. Τρανή απόδειξη μαζί με την προσφορά του είναι και το όνομα «Πέλλας» που επέλεξε υπογράφοντας ως λογοτέχνης. Ο τόπος μας πρέπει να συνεχίσει να τον τιμά ανταποδίδοντας κατά κάποιο τρόπο αυτήν την αγάπη.

Ο Όμηρος Πέλλας αποτελεί μια σπουδαία κληρονομιά και παρακαταθήκη για τον τόπο μας, για την οποία θα πρέπει να είμαστε υπερήφανοι κι ευγνώμονες. Στο πρόσωπό του τιμάμε τον δάσκαλο και καθοδηγητή, τιμάμε κάθε εκπαιδευτικό, κάθε άνθρωπο που πασχίζει και αγωνίζεται για έναν κόσμο καλύτερο, δικαιότερο και προοδευτικότερο.

Για τους παραπάνω λόγους προτείνεται με την παρούσα εισήγηση η ανάδειξη και η προαγωγή του έργου του Όμηρου Πέλλα.

Το παραπάνω κείμενο επιμελήθηκε ο κ. Δημήτρης Αλεξανδρίδης, γραμματέας του γραφείου της Δημάρχου ο οποίος και εισηγήθηκε το θέμα στο Δημοτικό Συμβούλιο της 16ης Μαΐου 2022.

Παρακολουθήστε τη συζήτηση στη συνεδρίαση του ΔΣ